Inbreiding & renovatie Allard Pierson door Atelier PRO

Atelier PRO heeft voor Allard Pierson, het museum en kennisinstituut voor de erfgoedcollecties van de Universiteit van Amsterdam de inbreiding en renovatie ontworpen. Het gaat om een nieuwe, enigszins verborgen diamant: een transparante, chirurgische inbreiding binnen de bestaande rooilijnen. Ook maakten de architecten het restauratie- en renovatieplan van bestaande publieke delen, inclusief de vaste inrichtingselementen.

Allard Pierson gevestigd in rijksmonument

Het Allard Pierson is gevestigd in een rijksmonument aan de Oude Turfmarkt/Rokin in Amsterdam, tot de jaren zeventig het onderkomen van De Nederlandsche Bank (DNB). Het betreft het massieve neoclassicistische deel, naast de eveneens door Atelier PRO ontworpen renovatie (2007) van de inmiddels bij het instituut gevoegde Bibliotheek Bijzondere Collecties.

Aanleiding tot inbreiding en verbouwing was de samenvoeging van alle erfgoedcollecties van de UvA, die zich deels op andere locaties in de stad bevonden. Met de bundeling wilde het Allard Pierson zich ook letterlijk meer openen naar de buitenwereld, en die tegelijk beter hechten aan de actualiteit binnen universiteit. Ook wilde Allard Pierson de doelgroep uitbreiden van een kleine groep liefhebbers naar een breed publiek én toeristen, die zich massaal op deze druk bezochte stadslocatie ophouden. Daarvoor was meer ruimte nodig voor expositie en kennisuitwisseling, waarmee meteen de oudbouw beter kon worden benut en de circulatie verbeterd. Het ontwerp beoogt meer transparantie en betere ontsluiting van zowel het monument, de collecties en van de academische wereld naar het publiek en andersom.

Nieuwbouw

Voor de nieuwbouw is geopereerd op zeer klein binnenstedelijk gebied. Ruimte voor nieuwbouw werd gevonden binnen de eigen grenzen, achter de hoofdentree. Aan het Turfdraagsterspad bevond zich een verlaagd deel dat in de tijd van DNB in gebruik was als mortuarium van het naastgelegen Binnengasthuis. De lege ruimte erboven karakteriseerde zich als een samenkomst van zij- en achterkanten. Met de transparante nieuwbouw is een nieuwe voorgevel gecreëerd, waarmee tegelijk nog de gelaagdheid van het oude ensemble is af te lezen. Schuine gevellijnen binden de diverse hoogtesprongen van uiteenlopende dak- en gevelniveaus.

Nieuwe ruimte verbonden met oude gebouw

Via een sculpturale trap is de nieuwe ruimte verbonden met het oude gebouw. Zo is een compactere routing door de collectiepresentaties ontstaan en zijn niveaus binnen de oudbouw ontsloten die eerder voor publiek onbereikbaar waren. Het hecht letterlijk en visueel de diverse onderdelen.Dit alles bracht ook een technisch huzarenstukje met zich mee. Onder dit monumentale mortuarium werd met precisie extra fundering aangebracht voor de nieuwe opbouw, en de benodigde installaties werden uit het zicht weggewerkt. De entree van het Turfdraagsterpad heeft een vriendelijk gezicht gekregen en biedt nu inkijk in het gesloten gebouw.

Meer openheid

Alles was er op gericht om laagdrempeligheid en meer openheid te creëren voor externe doelgroepen. Dit door terugbrengen, versterken en beter zichtbaar maken van het monument. De eerst zichtbare interventie was het verwijderen van een glazen tochtportaal in de hoofdentree, waardoor de vijf meter hoge, monumentale bankdeuren weer zichtbaar en geopend zijn, zoals in de tijd van De Nederlandsche Bank. De oude vestibule werkt daarmee als semi-buitengebied drempelverlagend. Met een nieuwe bijzondere baliemodule wordt de bezoeker welkom geheten.

Een andere bres naar het publiek is het Allard Pierson Live, gelegen in voormalige expositieruimtes achter de voorgevel. Dit is een gratis toegankelijke zone, met daarin het café, de museumwinkel en diverse labs waar je live meekijkt en deelneemt aan restauratie, of bewerkingen op gebied van archeologie, geografie en geluid. Ook is hier een presentatieruimte waar onder anderen met een megascherm de nieuwste onderzoeksresultaten binnen de academische wereld worden gepresenteerd.

Extra trap

Diverse andere monumentale onderdelen en ruimtes werden in oude glorie hersteld, en voor toekomstige ingrepen heeft atelier PRO meegewerkt aan het opstellen van een beeldkwaliteitsplan. Het neoclassicistische deel van het nu verbouwde museumdeel werd met een extra trap gekoppeld aan die van de bibliotheek. Met het vernieuwde Allard Pierson werd ruimtelijk een unieke maatschappelijke meerwaarde gecreëerd. Het slaat een brug tussen het academische en het brede publiek.

Fotografie: Eva Bloem