Woonzorgcentrum De Tuinen te Bleiswijk

Op een voormalige glastuinbouwlocatie aan de rand van het centrum van Bleiswijk is, in opdracht van Woon Compas, een corporatie gespecialiseerd in huisvesting voor ouderen en bijzondere doelgroepen, een ontwerp gemaakt voor een woonzorgcentrum. In het door VVKH architecten ontworpen complex aan de Oranjetuin 124-126 bevinden zich 38 zorgappartementen, 7 ‘zorgvilla’s’, een aantal aan de zorg gerelateerde functies en een eerstelijns gezondheidscentrum. Daarnaast is eveneens een ontwerp gemaakt voor de uitbreiding van en aansluiting op het bestaande gebouw ‘De Leeuwerik’, een ontmoetingscentrum voor ouderen.

Het gebouw functioneert als één geheel en is een ontmoetingsplek, een dorpshuis, voor zowel de bewoners van het complex, als bezoekers van het gezondheidscentrum en alle ouderen uit Bleiswijk.

Bezoekers van ‘De Leeuwerik’ kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van het restaurant van het woonzorgcentrum terwijl bewoners van het gebouw gebruik kunnen maken van de voorzieningen van ‘De Leeuwerik’, zoals de grote (film)zaal. Verschillende groepen en instellingen ontmoeten elkaar en werken met elkaar. De stedenbouwkundige uitgangspunten van de gemeente en de wensen van de opdrachtgever en de diverse gebruikers, welzijnsinstellingen en ondernemers, zijn ondergebracht in een licht, transparant en uitnodigend gebouw.

De bouwmassa volgt in hoofdzaak de contouren van het stedenbouwkundig plan van de gemeente. Het gebouw is grotendeels drie lagen hoog en sluit plaatselijk met twee lagen aan op de maat en schaal van de omgeving. Eenvoudige volumes en sober materiaalgebruik zorgen voor een open uitstraling naar de omringende bebouwing. Op de hoek van de Oranjetuin en de Groene Loper is een pleintje gemaakt, hier bevindt zich de entree en is zicht op het lichte en uitnodigende interieur van het gebouw.

Doelgroepen
Op de begane grond van het gebouw bevinden zich de meer openbare functies; het restaurant, de kapper, een winkel, een activiteiten/ontmoetingsruimte en het gezondheidscentrum (met een tandarts, 2 huisartsen, een consultatiebureau, een logopedist, apotheek en psychologiepraktijk). Een binnenstraat op de begane grond verbindt de entreehal en het restaurant met de nieuwe huiskamer van “De Leeuwerik”. Deze ruimtes zijn vrij toegankelijk voor de inwoners van Bleiswijk, hetgeen de nodige levendigheid met zich meebrengt. Naast de openbare functies bevinden zich in het gebouw zorgappartementen en zorgvilla’s.

Zorgvilla’s
De zeven zorgvilla’s bevinden zich in een besloten deel van het gebouw, de westvleugel. Per zorgvilla wonen zes psychogeriatrische patiënten, met ieder een eigen slaapkamer en een gezamenlijke huiskamer, zij krijgen dag en nacht zorg. Naast het bieden van een besloten, veilige omgeving spelen ook licht, openheid en de relatie met binnen en buiten een belangrijke rol voor deze bewoners. Het ‘solarium’, een brede galerij met vides , zitjes en trappen, heeft een volledig glazen pui en biedt toegang tot de deels besloten tuin. Overdag is kunstlicht niet nodig. Het gevoel dat men opgesloten zit is op deze manier zoveel mogelijk voorkomen.

Zorgappartementen
De achtendertig zorgappartementen bevinden zich op de eerste en tweede verdieping van het gebouw en zijn bestemd voor senioren, die beperkt zorg nodig hebben. Zij wonen en leven nagenoeg zelfstandig. De appartementen zijn gegroepeerd rondom een ruim atrium. Op de eerste verdieping is een plein/ontmoetingsruimte gecreëerd, hier kan men lezen of converseren, maar ook kijken naar de bezoekers van het restaurant en het gezondheidscentrum. Deze ruimte is licht en zeer aangenaam voor mensen met beperkt gehoor en/of slecht zicht.

Licht en openheid zijn essentieel voor ouderen met en zonder een handicap. Het complex heeft dan ook geen donkere binnengangen. Het atrium en solarium, met groene planten binnen en buiten, geven de bewoners het idee buiten te zijn. Het kunnen scheiden van de diverse verkeersstromen, wel en niet openbaar toegankelijk, is een belangrijke ontwerpopgave geweest. Het dak van het atrium was aanvankelijk ontworpen als een kassendak, verwijzend naar het kassengebied in de omgeving. De bewoners van het gebouw komen veelal uit de regio. Tijdens het ontwerpproces is samen met de opdrachtgever ervoor gekozen om het atrium een meer huiselijk karakter te geven. Een besloten dak met ronde lichtkoepels is nu ‘als een tafel’ in de ruimte geplaatst.

Ontmoetingscentrum ‘De Leeuwerik’
Het bestaande ontmoetingscentrum ‘De Leeuwerik’ is uitgebreid met een grote zaal. Met deze uitbreiding sluit ‘De Leeuwerik’ aan op ‘De Tuinen’. Beide complexen hebben een gezamenlijke entree die alle functies ontsluit. Een binnenstraat verbindt de entreehal en het restaurant met de grote zaal, ‘de huiskamer’ van het ontmoetingscentrum.

Flexibel gebouw
Het gebouw is flexibel van opzet. Visies op zorg zijn onderhevig aan wijzigingen en dit vraagt om een flexibel gebouw. Bij het woonzorgcentrum ‘De Tuinen’ zorgen dragende gevels voor grote kolomvrije overspanningen van ca. 15 m, hetgeen een maximale vrijheid in het plaatsen van binnenwanden genereert. Er zijn lichte scheidingswanden toegepast, die eenvoudig te verplaatsen zijn. Ook met de installaties is rekening gehouden met toekomstige wijzigingen in gebruik. Leidingtracés zijn zo aangebracht dat ruimtes flexibel kunnen worden ingericht. In het ontwerp is rekening gehouden met de mogelijkheid om grotere woningen te realiseren of woningen te wijzigen in kantoren. Flexibel gebruik van grote ruimtes zoals het atrium, de filmzaal en het restaurant, is nu al mogelijk door de afmeting van deze ruimtes en de grote verdiepingshoogte. De ontsluitingsruimten in het gehele gebouw, zoals het atrium, het solarium en het verkeersgebied in de zorgvilla’s hebben een overmaat, hetgeen een wijziging in gebruik mogelijk maakt. Zo kan het atrium bijvoorbeeld worden gebruikt als bibliotheek of feestruimte.

Duurzaam bouwen
Het woonzorgcentrum in Bleiswijk is op verschillende niveaus duurzaam; het gebouw is compact, flexibel van opzet, heeft een hoogwaardige isolatie (Rc = 3,5), HR++ beglazing en zonwerende voorzieningen. Door optimaal gebruik te maken van daglicht is overdag niet of nauwelijks kunstlicht nodig. Ook in materiaalgebruik is rekening gehouden met laag energieverbruik, een gezond binnenmilieu en toekomstig beperkt onderhoud. De gevels zijn uit vernieuwbare materialen, hout en baksteen, samengesteld. Die materialen verouderen mooi en een zorgvuldige detaillering zorgt ervoor dat onderhoud beperkt nodig is. Een duurzaam gebouw is tevens een gebouw waar de gebruikers zich prettig in voelen en dat zij ondanks dat zij op leeftijd zijn, en een beperking hebben, deel kunnen blijven uitmaken van de maatschappij; dat is in ‘De Tuinen’ zeker het geval.

Plattegronds begane grond

Aanvullende gegevens

Ontwerp	VVKH architecten, projectarchitect Ronald Knappers
Opdrachtgever	Stichting Woon Compas, Rotterdam
Tekst	VVKH architecten
Foto's	Roos Aldershoff