Site Practice won in 2020 een relatief grote prijsvraag van een wooncorporatie in Nijmegen met een opvallend ontwerp van een acht verdiepingen tellend complex met 81 appartementen. “Wij waren eerlijk gezegd zelf ook een beetje verbaasd”, zegt Anne Geenen (1986) die met David Schmidt (1987) het bureau Site Practice vormt.
Ontwerp van Hennephof
“In Nederland hebben we nauwelijks ervaring met grootschalige bouwprojecten. De oorsprong van het bureau ligt in India en deels in Londen.” Maar daarover straks meer. Wat als eerste opvalt aan het eigenzinnige ontwerp van Hennephof, zoals het ontwerp is gedoopt, is het materiaalgebruik. Het gebouw wordt hoofdzakelijk gemaakt van kalkhennep, een duurzaam materiaal dat nog relatief onbekend is. Onterecht, want de voordelen zijn groot, aldus Geenen. “Hennep kan lokaal worden verbouwd, groeit snel en verschoont de bodem. Bovendien neemt het veel CO2 op in vergelijking met andere gewassen en bomen. Hierdoor is het uitermate geschikt voor duurzame architectuur.” Daarbij heeft het ook architectonische voordelen. Schmidt: “Het is een ademend materiaal, waardoor het binnenklimaat prettig is. Bovendien is het brandwerend, akoestiek verbeterend en kan het gemengd met kalk constructief worden ingezet als onderdeel van de draagstructuur.”
Klus-huur woningen
Toch was er een grote uitdaging: “Het is tot nu toe alleen nog in kleinschalige woningbouw toegepast.” Daarom kreeg Site Practice voorafgaand aan de definitieve ontwerpfase een onderzoeksubsidie van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie om onderzoek te doen naar toepassingsmogelijkheden van het materiaal in grootschalige woningbouw. “Wij zijn ervan overtuigd dat het kan.” Daarbij zijn er diverse opties: in houten prefab frames voegen, spuiten in mallen of in kant-en-klare blokken. “Wij kiezen voor de variant, waarbij een houten prefab frame wordt opgevuld in de fabriek, de fabrieksblokken.”
Kalkhennep
Naast deze bouwkundige innovatie met het gebruik van kalkhennep neemt ook de natuur een belangrijke plek in het ontwerp van Het Hennephof. De gemeenschappelijke ruimtes op de verdiepingen, het dak, maar ook de directe omgeving zijn groene plekken die biodiversiteit stimuleren. Compacte appartementen minimaliseren het energie- én materiaalgebruik en laten ruimte voor genereuze gemeenschappelijke plekken, zoals de gedeelde daktuin, de dubbelhoge groene loggia’s en de werkplaats op de begane grond. De integrale visie is de introductie van een sociale woonvorm. “Het ontwerp is bewust niet helemaal ingevuld. Zo staan de plattegronden van de woningen niet vast, daarvoor willen we de toekomstige bewoners inspraak geven. Wij hopen dat in elk geval een deel ‘klus-huurwoningen’ kunnen worden, waarbij bewoners concreet bij het bouwproces worden betrokken en hun eigen woningplattegrond kunnen mee-ontwerpen. De woningbouwcorporatie kan daarbij dan reststromen uit andere gebouwen inzetten, wat het duurzame karakter van dit gebouw versterkt.”
School in Mumbai
De twee architecten kennen elkaar van de studie Bouwkunde aan de TU Delft die zij in 2013 afrondden. Bovendien studeerden zij gezamenlijk een half jaar in Ahmedabad in India. Na hun afstuderen was er niets wat hen aan Nederland bond. Bovendien was het crisis en was er hier relatief weinig activiteit. Schmidt toog naar Londen waar hij aan de slag ging bij 6a Architects, een middelgroot en verfijnd bureau met veel opdrachtgevers in de culturele sector. Geenen ging terug naar India, waar zij met een Amerikaanse architect het bureau Case Design startte. “Daarmee heb ik en aantal grote projecten gerealiseerd, waaronder een school in Mumbai.” Anderhalf jaar geleden besloten ze samen een bureau op te richten met een vestiging in Mumbai en Amsterdam, waar Schmidt resideert. “Ik wilde de stap zetten naar een eigen bureau. De eerste maanden heb ik mij wel eens afgevraagd: waarom doe ik dit? Maar nu weet waar ik naartoe werk.” Geenen wilde een verbinding leggen in architectuur tussen verschillende culturen; zij heeft Mumbai als uitvalsbasis. “Wij werken in twee compleet verschillende culturen, zowel in ons dagelijks leven als ook professioneel. De grote uitdaging is om toch als één bureau te werken. Wij willen nadrukkelijk niet dat Mumbai en Amsterdam alleen aan lokale projecten werken. Juist deze verschillende visies op de architectuurpraktijk werken verrijkend. Al zijn er natuurlijk tal van praktische problemen, neem alleen al het tijdverschil.”
Nomadisch onderwijs
Een specifieke kwaliteit die Geenen in Mumbai heeft opgepikt is improvisatievermogen. “In India gaan dingen heel vaak anders dan gepland. Heel vaak kunnen dingen die eerst niet konden opeens toch wel, als je het maar net even anders vraagt. Of eist. Daarom neem ik ook in Nederland niet voetstoots aan dat iets niet kan, omdat de aannemer dat zegt.” Voor Schmidt geldt: “In Engeland is meer ruimte voor vakmanschap op de bouwplaats. In Nederland is het bouwproces over-efficiënt en sterk geïndustrialiseerd. Kunnen wij die kwaliteiten hier herintroduceren?” Daarnaast is onderzoek een belangrijk aspect van de praktijk van Site Practice. Maar dan wel met een directe link naar de praktijk, nuanceert Geenen. Dat blijkt ook uit de manier waarop antwoorden worden geformuleerd: vaak na een lange denkpauze, alsof de twee architecten door de vraag zijn overvallen. Het bevestigt de indruk van een architectenprakrijk die eerder pragmatisch dan sterk theoretisch werkt. “Wij hebben net een studie afgerond naar de leeromgeving van de toekomst voor een ROC in Amsterdam. De onderzoeksvraag was: is het mogelijk om een vorm van nomadisch onderwijs te organiseren? Samen met de ROC-studenten buigen wij ons over een soort pop-up leeromgeving die op verschillende plekken kan worden ingericht.”
Professionele integratie
Vooralsnog pakt de professionele integratie goed uit. De acceptatie van hun ontwerp verloopt opmerkelijk soepel, zegt Geenen. “Wij hadden veel meer weerstand verwacht. Wij hebben diverse experts ingehuurd, waaronder een installatie-adviseur, een constructeur, een budgetbewaker. Gewoon de mensen die wij in Engeland of India ook zouden inhuren. Maar nu kwam geen van hen met opmerkingen als ’dat kan niet wat jullie willen’, of ‘dat wordt te duur’. Op een gegeven moment gingen we zelfs twijfelen: zijn deze mensen wel kritisch genoeg?” Schmidt: “Maar misschien gebeurt dat nog tijdens het vervolgproces.” Wat de impact van deze opdracht wordt op de toekomst van Site Practice, daarvan kunnen ze nog geen inschatting maken. “Momenteel werken wij aan een centrum voor dagactiviteiten in de omgeving van Mumbai. Ook zit er nog een hotel aan de Indiase westkust in de pijplijn. Het is alleen even de vraag hoe deze projecten zich ontwikkelen. De Corona-pandemie zorgt voor een internationaal bureau als Site Practice voor veel onzekerheid. Het klinkt tegenstrijdig maar daarom hopen wij met Hennephof ons profiel als internationaal bureau te kunnen verstevigen. Zo doen wij mee met prijsvragen in Duitsland. Hopelijk krijgen wij daar uitgerekend met een Nederlands project voet aan de grond.”
BIOGRAFIEËN
Site Practice is een architectuur- en ontwerpstudio gevestigd in Mumbai en Amsterdam en werd opgericht door Anne Geenen en David Schmidt in 2018. Voordat ze Site Practice oprichtte, was Anne Geenen partner bij Case Design en medeoprichter van het meubelmerk Casegoods. Ze studeerde cum laude af aan de TU in Delft en deed professionele ervaring op bij Studio Mumbai, B.V. Doshi en David Chipperfield Architects Berlin. Ze heeft lesgegeven bij Parsons, Indian School for Design and Innovation in Mumbai en op de TU Delft. David Schmidt was medewerker bij 6a Architects in Londen, waar hij leiding heeft gegeven aan het ontwerp van verschillende internationale cultuur- en kunstgebouwen. Hij studeerde Architectuur, stedenbouw en bouwwetenschappen aan de ETH Zürich en de TU Delft.
Projectgegevens
Locatie: Hof van Holland, Nijmegen
Projecttitel: Hennephof
Architect: Site Practice
Adviseur constructie: Summum Engineering
Adviseur installaties: Winst Rotterdam
Adviseur duurzaamheid: W/E Adviseurs
Aannemer: nader te bepalen
Vloeroppervlakte: 7800 m2 bruto/ 5700 m2 netto
Oplevering: eerste kwartaal 2024
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
appartementen,
duurzaam,
kalkhennepbouw,
Stimuleringsfonds Creatieve Industrie