Het nieuwe Maasstadziekenhuis in Rotterdam vervangt twee verouderde gebouwen elders in Rotterdam-Zuid. Het enorme complex bestaat uit een ziekenhuis en een aantal medische en commerciële functies aan een zogenaamde zorgboulevard.
Het complex is gunstig gesitueerd nabij station Lombardijen en de sneltram, maar toch is er ook een parkeergarage voorzien. Deze biedt ruimte aan 1800 auto’s van bezoekers en personeel. Alle medewerkers en patiënten kijken uit op het gebouw, dat ook voor voorbijgangers per trein of auto zichtbaar is. Daarom is extra aandacht besteed aan de gevel, die zowel industrieel als poëtisch is.
De parkeergarage is gebouwd in opdracht van Estrade en wordt geëxploiteerd door Q-Park. Het ontwerp is van het Rotterdamse architectenbureau C. Baart, gespecialiseerd in industriële bouwprojecten. De 350 meter lange parkeergarage van vier verdiepingen ligt parallel aan het ziekenhuis langs de spoorlijn. Het gebouw vormt niet alleen een afsluiting van het ziekenhuisterrein, maar ook een visuele en auditieve barrière voor de spoorlijn. Het gebouw is uitgevoerd als staalconstructie met betonnen kanaalplaatvloeren. Als gevel waren verzinkte stalen roosters gedacht. Wat betreft techniek en logistiek (er zijn drie groepen gebruikers) zat het gebouw degelijk in elkaar, maar het louter functionele, industriële uiterlijk kon de Rotterdamse Welstandscommissie niet bekoren en was onvoldoende ‘representatief of uitnodigend’.
‘De commissie ervaart het als een teleurstelling dat de architect zich niet bewust lijkt te zijn van de bijzondere plek die deze garage inneemt, als achtergrond van wat een ‘healing environment’ moet worden, en bovendien als entree van de stad.’
Groene gevel
Omdat de bouw al in een vergevorderd stadium was, moest er snel een oplossing worden gevonden. Via via wordt de Rotterdamse industrieel ontwerper Dienand Christe benaderd om een esthetisch verantwoorde gevel te ontwerpen. Dienand Christe: ‘Eerst had ik het idee van een natuurlijke ‘groene’ gevel, maar een met planten begroeide gevel was te duur. Met de daarna ontwikkelde zeshoekige groene geperforeerde panelen wordt ook verwezen naar de natuur. Niet op een letterlijke, maar op een meer symbolische wijze.
Doordat het licht met de structuur kan spelen is de aanblik nooit hetzelfde, zoals ook het gebladerte van een bos gewiegd wordt in de wind en ons nooit hetzelfde voorkomt. De abstracte verwijzing naar natuurlijke structuren als spinnenwebben en honingraten contrasteert op een vriendelijke manier met de nabijgelegen architectuur en kietelt de geest. De gevel met verschillende groentinten verwijst ook naar camouflageachtige patronen.’
Cohesie
Basiselement van de gevel is een zeshoekig aluminium paneel met omgezette randen. In deze grondvorm zijn zes verschillende gradaties van perforatie aangebracht, variërend van vrijwel gesloten tot vrijwel open. Deze perforaties zijn eveneens als zeshoekjes uitgevoerd. Er zijn zes verschillende tinten groen toegepast.
De panelen zijn ook nog op zes verschillende afstanden ten opzichte van het verticale vlak aangebracht. In principe zouden er zo 6 x 6 x 6 = 216 varianten mogelijk zijn. Maar omdat de perforatiegraad is gekoppeld aan een kleur en een positie wordt het afwisselende eindresultaat in feite maar met 6 panelen gerealiseerd. Dienand Christe: ‘De gevel aan de spoorzijde is ontworpen op de snelheid van passerende treinen; de gevel aan de ziekenhuiszijde is vooral bedoeld om er rustig naar te kijken. De verwijzing naar een natuurlijke habitat vormt een boeiende aanblik die nooit verveelt en heeft een gunstig effect op het welzijn van de patiënt.’
Maar de ontwerper heeft ook een symbolische bedoeling met zijn vormgeving: ‘Het thema dat ik van meet af aan voor ogen had voor dit ontwerp, is het verwezenlijken van de sociale metafoor voor de begrippen vorm en formatie. De vorm van de panelen, die verwijst naar de natuurlijke vorm van een honingraat, is een metafoor voor sociale cohesie – een thema dat in Rotterdam-Zuid altijd actueel blijft.’
Bouwenvelop
Architect Koos Stuit van architectenbureau Baart kan goed leven met de situatie. Het bureau kwam via en samenwerkingsverband met een aannemer aan de opdracht. De bouwenvelop was bepaald en de voornaamste ontwerpopgave lag in het zo efficiënt mogelijk benutten daarvan. De parkeergarage werd gezien als een noodzakelijk kwaad en moest zo goedkoop mogelijk worden uitgevoerd. Door de afkeuring door Welstand werd de opdrachtgever voor een voldongen feit geplaatst. De nieuwe gevel is vele malen duurder dan in het oorspronkelijke ontwerp.
Stuit is tevreden over het resultaat en zou bij dergelijke opgaven ofwel van begin af aan voldoende budget willen hebben voor een ontwerp ofwel direct willen samenwerken met industrieel ontwerpers of beeldend kunstenaars.
Techniek
De aluminium gevelpanelen laten door het perforatiepatroon dusdanig meer lucht door dan het wettelijk minimum van 38%, dat er geen mechanisch ventilatiesysteem nodig is.
De panelen zijn echter wel hufterproof. De panelen zijn betrekkelijk eenvoudig te monteren met bouten in de omgevouwen zijflappen. Doordat er twee gaten per zijde zijn kan er ook in het verticale vlak worden gevarieerd. De groene gevel bedekt zowel de open vloervelden van de parkeergarage als de gesloten stijgpunten en ook de hellingbanen aan de spoorzijde, waardoor een vrijwel gaaf langwerpig rechthoekig volume is ontstaan. Er is een luchtbrug tussen parkeergarage en ziekenhuis voor het personeel. De onderste laag is open gehouden. Een bruingeroest stalen hekwerk van grillige verticalen doet denken aan een soort stammen van bomen of struiken. Het is bijzonder dat een volkomen utilitair bouwwerk met een industriële geometrische gevel toch zo’n organische en poëtische uitstraling heeft gekregen.
Gerelateerd
Tags:
premium