De Internationale School voor Wijsbegeerte stond ooit aan het einde van een lange oprijlaan op een rustig ruim landgoed tussen Leusden en Amersfoort. De komst van de A28 in de jaren tachtig veranderde de situatie drastisch: de snelweg doorkruist de oprijlaan vlakbij het oude hoofdgebouw en deelt het terrein in tweeën. Het interessante onderwijsaanbod en de verbeterde bereikbaarheid wegen blijkbaar ruimschoots op tegen het constante geraas van de snelweg. Zozeer zelfs, dat dit jaar een fraaie nieuwe hotelvleugel is gerealiseerd naar ontwerp van Hans Ruijssenaars.
Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW)
In het door de Eerste Wereldoorlog verscheurde Europa zocht een groep denkers, waaronder schrijver en psychiater Frederik van Eeden, in het neutraal gebleven Nederland naar manieren om het geweld te stoppen. Ze wilden werken aan een nieuwe Europese cultuur, waarin persoonlijke ontwikkeling, emancipatie en politiek idealisme de boventoon zouden voeren. Vanuit deze motieven werd in 1916 de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) gesticht. ‘Het vormen van een centrum ter verdieping van levens- en wereldbeschouwing’ luidt de doelstelling volgens de stichtingsakte, en deze is tot op heden onveranderd gebleven.
In de afgelopen eeuw verwierf de ISVW zich een unieke plaats in het Nederlands culturele leven. Filosofen Johannes Diderik Bierens de Haan en Clara Wichmann verzorgden de eerste colleges. Sindsdien hebben talloze cursisten en sprekers de ISVW met een bezoek vereerd, met daaronder grote namen als Martin Heidegger, Noam Chomsky, Karl Popper, Emmanuel Levinas, Peter Sloterdijk en onlangs nog Martha Nussbaum. Het hele jaar door vinden er cursussen, lezingen en conferenties plaats.
Uitbreiding hotel accommodatie
Was er in het verleden nog sprake van subsidie voor het onderwijsaanbod, tegenwoordig moet de ISVW het op eigen kracht doen. De inkomsten uit de horeca – hotel, restaurant, bar, lounge – worden gebruikt voor de financiering van het onderwijs. Reden te meer om deze inkomsten te verhogen, door de accommodatie uit te breiden en meer up-to-date te maken. De bezoeker die er nu een meerdaagse conferentie of cursus volgt, stelt hogere eisen aan het comfort dan in het verleden, toen de cursisten werden ondergebracht in eenvoudige slaapcellen, die pasten bij de ascetische levenswijze van sommige filosofen. Het ISVW nam in 2006 het initiatief de hotelaccommodatie uit te breiden. Nadat de fondsen hiervoor geworven waren, kreeg Hans Ruijssenaars in 2007 de opdracht om de uitbreiding te ontwerpen.
Ontwerp architect Ruijssenaars
Hans Ruijssenaars was geen onbekende voor de ISVW: hij had in 1998 al het gebouw De Kuilen op het terrein van de ISVW getransformeerd van slaapgebouw tot conferentiezalen. Zijn ontwerp van de nieuwe uitbreiding gaat uit van twee gekromde vleugels ter weerszijden van het oudste gebouw van architect K.P.C. de Bazel uit 1917. Deze landhuisachtige opzet is nu half voltooid. Een bestemmingsplanwijziging en een rapportage over de flora en fauna zorgden voor aanzienlijke vertraging, er bleken een hazelworm en eekhoorns te wonen in bomen die voor de nieuwbouw moesten wijken. In 2010 kon de bouw van de eerste hotelvleugel beginnen, die een jaar later is opgeleverd. De bouw van de tweede vleugel wacht nog op economisch betere tijden en zal het evenwicht in het totale ensemble versterken.
Japanse elementen
Vanuit het rietgedekte witte hoofdgebouw met de receptie bereikt men de nieuwe vleugel via een rode bakstenen loper onder hoge houten poorten. De kolommen zijn geïnspireerd op Japanse Inari-heiligdommen, die overigens ook de homepage van Ruijssenaars sieren. Duizenden poorten, zogenaamde Torii, staan achter elkaar en vormen zo de route naar de tempels. In Leusden lopen de poorten langs de totale lengte (ca 80m) van het gebouw door. Wanneer je erdoor loopt, lijkt het een omsloten gang, maar van opzij is de constructie gewoon open. De galerijen van het tweelaagse gebouw zijn van opzij optisch enigszins afgeschermd door ‘wyberpuien’, een houten raster van elkaar schuin kruisende latten, die per travee telkens omgedraaid worden. Die schermen, die wel wat van leilindes weg hebben, hebben louter een optische functie: ze geven de noordgevel diepte en verbinden de begane grond met de verdieping.
Ook aan de tuinzijde zijn de rijen kolommen toegepast. De houten kolommen steken boven het platte dak uit en dragen aan galerij- en tuinzijde een hellend draadglazen dak, dat afwatert op het platte dak. De oostelijke kopgevel is voorzien van een enorme spuwer, die bij hevige regenval het overtollige water afvoert. De galerij op het noorden zou normaal gesproken alleen hartje zomer zon vangen. Echter, de hoge kolommen vangen zelfs in de winter over het dak heen de zon, en weerkaatsen het licht. De galerij- en balkonvloeren rusten op slanke stalen kolommen.
Metselwerk in wild verband
‘Verwondering’ is de titel van de inaugurale rede van Hans Ruijssenaars bij zijn aantreden als professor aan de TU Eindhoven in 1990. Hierin pleit hij voor een open houding ten opzichte van het onverwachte en het afwijkende. ‘Verwondering, ’n kleine hapering in de gewone orde’ besluit hij zijn rede. Wanneer je naar het metselwerk van de gevels van het hotel kijkt, kun je niet echt van een kleine hapering spreken. De bakstenen in verschillende tinten van rood tot paars zijn gemetseld in wild verband. Die kleurverschillen zijn in de ringoven ontstaan. Ook gesinterde bakstenen, die zijn samengeklonterd tot flinke brokken, zijn in de gevels verwerkt. Een zeer levendige gevel, met veel kleur en reliëf is het resultaat. Eerder paste Ruijssenaars dit metselwerk toe bij het Maagjesbolwerk in Zwolle, maar daar bestond de associatie met stevige vestingmuren. In het hotel wordt de ruwheid enigszins in toom gehouden door strakke banden in rode verblendsteen langs de plinten, dakranden en kozijnen.
39 Hotelkamers
Aan beide uiteinden van de galerij verbindt een luie trap de twee niveaus. De 39 hotelkamers, elk met de naam van een filosoof, zijn ontsloten vanaf de rumoerige snelwegkant, waar de gasten ook kunnen parkeren. Aan die zijde van heeft elke kamer een halletje, toilet en badkamer. Aan de rustige zuidzijde, die aan het bos en de tuin grenst, liggen de slaapkamers, met elk een terras of balkon. Grote glaspuien brengen licht in de kamers en geven toegang tot de buitenruimte met fraai uitzicht op de bossen. De kamers zijn efficiënt en modern ingericht. Opvallend detail: de deurkrukken zijn ontworpen door Janjaap Ruijssenaars.
Tekst en fotografie Jacqueline Knudsen
Gerelateerd
Tags:
hans ruijssenaars,
hotel,
isvw,
Ruijssenaars,
School voor Wijsbegeerte