De Bisschoppen, Utrecht

Utrecht bouwt voor studenten. De kamernood onder die groep liep de laatste jaren zo hoog op, dat het imago van de universiteit er onder leed. In relatief korte tijd verrezen in universiteitswijk De Uithof, op een steenworp afstand van elkaar, drie nieuwe complexen. Bijna tweeduizend studenten hebben daardoor nu een comfortabel dak boven hun hoofd. De verschillen tussen de drie projecten zijn enorm. De laatste nieuwkomer, De Bisschoppen, naar ontwerp van Pim Köther, is op dit moment de publiekslieveling.

De wachtlijsten voor het project waren lang, ook vanuit de reeds bestaande studentenflats was veel animo om door te verhuizen. De tijd dat studenten in fantasieloze kamerpakhuizen werden gehuisvest, is voorbij. Die woonkazernes met strookramen en honderden identieke kamers naast en boven elkaar zijn er nog volop, maar tegenwoordig kan er gelukkig meer.

Rudy Uytenhaak is de man achter het mega bruggebouw aan de Cambridgelaan met 1000 studentenwoningen. Stoer, maar door het grijze exterieur, de enorme schaal en de weinig fijnzinnige detaillering ook wel wat sombermakend. Het complex werd in 1998 opgeleverd en heeft in studentenkringen de weinig vleiende bijnaam ‘oostblokgebouw’. Een paar honderd meter verderop staat La Capanna, de bekende stapeling van spaceboxen. In Utrecht zijn het felgekleurde kunststof exemplaren. Een snelle oplossing voor de kamernood, maar het oogt wat goedkoop. Aan de eveneens nabijgelegen Heidelberglaan wordt gewerkt aan Casa Confetti, een complex voor 300 studenten naar ontwerp van Marlies Rohmer, dat in 2008 klaar moet zijn.

Bisschopssteeg
En dan De Bisschoppen. De naam verwijst naar de Bisschopssteeg, een historisch pad met bomen dat schuin over de beschikbare kavel heen loopt en die in een westelijk en oostelijk deel scheidt. Dat er als kleur voor de gebouwen voor (bisschoppelijk) rood en zwart werd gekozen zal dan ook niet helemaal toevallig zijn. Om ‘geknielde bisschoppen’ in de gebouwen te zien, zoals een architectuurcriticus deed, gaat architect Pim Köther wat ver.

Hoofdopzet
Ondanks de forse omvang (550 woningen, uitbreiding van de Hogeschool Utrecht met kantoren en een collegezaal, fietsenstallingen en een aantal bedrijfsruimtes in de plint) oogt De Bisschoppen niet massief. Integendeel: het westelijk bouwdeel aan de Cambridgelaan bestaat uit een uitbreiding van de bestaande Hogeschool, met op de kop een slanke woontoren met 100 eenheden, bestemd voor buitenlandse studenten, die slechts korte tijd in Utrecht wonen.
Het oostelijk deel (een driehoekige kavel) bestaat uit een eveneens 60 meter hoge, schijfvormige woontoren en een lager bouwdeel, die beide de richting van de Bisschopssteeg volgen. Tussen de volumes is een driehoekig plein ontstaan. Een fraai ensemble met een grote sculpturaliteit, waarbij de afzonderlijke delen duidelijk familie van elkaar zijn maar toch een eigen gezicht hebben.

Gevarieerd gevelbeeld
De stereotype gevelindeling van de studentenflat is verlaten: horizontale stroken metselwerk worden hier onderbroken door duidelijk verticaal georiënteerde ramen, die bovendien in een onvoorspelbaar patroon in de gevel lijken te zitten, waardoor een gevarieerd beeld ontstaat. De ramen die fraai doorlopen tot de vloer, bieden ruim zicht naar beneden en dragen zo bij aan de sociale veiligheid. De gevel oogt speels, ook door de combinatie van matte en glanzende zwarte baksteen.
Elke toren heeft één fraaie rode metalen golfplaten gevel. Elke eenheid kreeg een flinke buitenruimte, een mooi strak glazen doosje. Die balkons verspringen ten opzichte van elkaar en verlevendigen de gevel. “De plaatsing zorgt er bovendien voor dat je contact kunt maken met bewoners schuin onder of boven je”, aldus architect Pim Köther.

Entreegebied
De twee torens – beiden 60 meter hoog met 19 verdiepingen – hebben bij de entree allebei een fraaie touch-screen. “Bienvenue.. Wilkommen (..)”: in vier talen kunnen bezoekers via tiptoetsen contact leggen met de juiste bewoner. Heel wat mooier en compacter dan zo’n strekkende meter bellen met veel ontbrekende naambordjes! Voor de entree is gekozen voor duurzame materialen en een hoogwaardige uitstraling: leistenen vloeren, felgele muren, een houten plafond. Niks studentikoos aan.

Vriendengroepen
In de oostelijke toren – met bedrijfsruimten in de plint, onder meer een studentenuitzendbureau en een kantoor voor de Stichting Studentenhuisvesting Utrecht – bevinden zich eenheden voor 1 tot 5 personen. De grootsten zijn bestemd voor vriendengroepen, die zich gezamenlijk voor zo’n eenheid in konden schrijven. Een zeer populaire woonvorm, zo bleek, want het aantal inschrijvingen voor het project overschreed het aanbod gigantisch.
Nieuwe vriendschappen kunnen zich vormen in het lagere bouwdeel met elf ‘herenhuizen’. Die bieden een kamer en gemeenschappelijk sanitair, een woonkeuken en dakterras aan 10 individuen.

Hogeschool
De bestaande Faculteit van Sociaal Agogische Opleidingen van Jeanne Dekkers is uitgebreid met leslokalen, kantoren en een collegezaal. Bij het interieur van de Hogeschool heeft de wens voor een open en transparante onderwijssfeer onder meer geleid tot het gebruik van glazen bouwstenen en de aanwezigheid van een vide. De fraaie collegezaal in hout en glas steekt aan het driehoekige plein ver uit de gevel.

Kashbazone
Met de komst van de Bisschoppen is de zogeheten kashbazone van De Uithof op één postzegel na, ingevuld. Die zone, tussen de doorgaande assen Cambridgelaan en Heidelberglaan, werd de laatste tien jaar sterk verdicht, volgens een stedenbouwkundig plan van Rem Koolhaas en Art Zaaijer. Het contrast tussen bebouwd en onbebouwd werd zodoende uitvergroot. Wie bovenin De Bisschoppen uit het raam kijkt, ervaart dat ten volle: daar ontvouwt zich het prachtige ruimtelijke Krommerijnlandschap.

Gerelateerd

• De Havenmeester Amsterdam IJburg
• Wellness in de duinpan
• Gemeentehuis Bronckhorst, Hengelo
• Kroon op de wijk
• Loft Funenpark Amsterdam
• Villa in de Algarve