Woningbouw Spoorwegzone Amersfoort

Kruiskamp en Koppel zijn twee vroeg naoorlogse wijken, die te kampen hebben met sociale achterstand, een hoge werkloosheid, verloedering van de woonomgeving en een bovengemiddeld aantal inbraken. Voeg daar nog bij de spoorbaan die tussen de wijken loopt en het is duidelijk dat eenvoudige oplossingen niet voor het oprapen liggen. Sinds 1997 wordt er al over mogelijke ingrepen in de wijken gesproken, maar pas onlangs is het eerste nieuwbouwproject opgeleverd, op het kruispunt van ringweg en spoorbaan. Een lastige opgave dus.

Het bestemmingsplan voor de Spoorwegzone in de wijken Kruiskamp en Koppel voorziet in de nieuwbouw van bijna 350 woningen en de aanleg van een park. Het project, dat de naam De Melange meekreeg, bestaat uit een aantal deelplannen dat in drie fases zal worden uitgevoerd. De eerste delen zijn onlangs opgeleverd, de derde fase staat gepland voor 2008.

De Spoorwegzone valt onder Stad en Milieuprojecten, waardoor de Experimentenwet van toepassing is en het is toegestaan af te wijken van de maximaal toelaatbare grenswaarde van onder andere geluid. Voorwaarde is dat compenserende maatregelen tot een aanzienlijke meerwaarde ten opzichte van een binnen de bestaande regelgeving uitgevoerd plan leiden.
In het stedenbouwkundig plan van OD205 is dat bereikt door het oplossen van enkele bestaande knelpunten zoals de zwakke ruimtelijke structuur, de eenzijdige samengestelde woningvoorraad en een groot aantal sociaal onveilige routes. Daarnaast is voorzien in bebouwing op een talud langs het spoor die enerzijds het spoorweglawaai weert en anderzijds een visuele relatie tussen de aan beide zijden van het spoor liggende buurten legt.

Geluids- en trillingsoverlast
Drie architectenbureaus zijn voor de realisatie van het plan aangetrokken: Heren 5, Geurst & Schulze en Han van Zwieten. Deze laatste realiseerde een gebouw met 50 huurwoningen naast een toren van 42 koopappartementen. Het complex is aan twee zijdes geluidsbelast, vanuit het noordwesten door het spoor en vanuit het noordoosten door de ringweg. Door de geluidsbelasting vanaf twee zijdes en de stedenbouwkundige wens om de twee gebouwen aaneensluitend te ontwerpen was het een hele opgave om voor alle woningen een geluidsluwe gevel te ontwerpen, vooral voor de meest noordelijke woning in de toren. Uiteindelijk is de oplossing gevonden door de noordelijke torenappartementen om de belendende woningen heen te vouwen en het balkon inclusief een geluidsscherm dwars op de woning te plaatsen. De huurappartementen aan de torenzijde zijn ingesnoerd waardoor de noordelijke koopwoningen een groot vrij zichtveld hebben gekregen op het zuiden.
Naast de hoge geluidbelasting gaf onderzoek aan dat er ook kans op trillingsoverlast was door het spoorverkeer. In tegenstelling tot geluidsoverlast is er in de wet hiervoor echter nog niets opgenomen. Toch zijn de betrokken partijen overeengekomen dat er maatregelen genomen zouden worden om ook deze overlast tegen te gaan. De toren van twaalf verdiepingen is dan ook als een van de eerste gebouwen in Nederland gefundeerd op rubbers, voor het achterliggende huurblok (vanaf het spoor gezien) waren er geen voorzieningen nodig.
De geluidsbelaste zijde is robuust uitgevoerd. Gekozen is voor een Wasserstrich steen met een doorgestreken diepe terugliggende voeg en diepe negges van 21cm, waardoor het metselwerk een robuust uiterlijk heeft gekregen. De kleur is gemêleerd gekozen waardoor de onvermijdelijke vervuiling vanaf het spoor en de ringweg minder op zullen vallen. De geluidsluwe zijde, richting park en volkstuinen, is juist open en licht vormgegeven.

Gerelateerd

• Van eenheidsworst naar Engelse drop
• Spel van kunstlicht in Grand Winston Hotel
• Sanitair Design
• Villa Timman Almere Overgooi
• Huis in Kampen; Frank Lloyd Wright in strobalen
• Meer licht in De Bron