Scheepmakerstoren Rotterdam

Sinds kort is de Rotterdamse skyline verrijkt met het opvallende silhouet van de Scheepmakerstoren. Met 88 meter is deze niet eens zo hoog, want er zijn inmiddels al twaalf gebouwen boven de honderd meter. De Scheepmakerstoren heeft in tegenstelling tot veel andere Rotterdamse hoogbouw alle karakteristieken van een echte wolkenkrabber, met een ranke doorsnede, een semi-openbaar basement en een bijzondere bekroning. Het ontwerp is van architect Taco Pino, die enige tijd studeerde en werkte in Chicago, de bakermat van de hoogbouw.

Met het 158 meter hoge appartementencomplex New Orleans en de 165 meter hoge Maastoren op de Kop van Zuid in aanbouw krijgt de ooit met het nabijgelegen kantoorgebouw Willemswerf van Quist (88 meter) ingezette schaalvergroting een nieuwe dimensie. De Scheepmakerstoren is de vierde hoogbouw op het Wijnhaveneiland. Met de door KCAP ontworpen Red Apple (127 meter) begint het eveneens door Christiaanse ontworpen stedenbouwkundige plan uit 1993 voor het gebied nu echt gestalte te krijgen. Via een aantal spelregels en een eenvoudige rekensom is de toegestane omvang van nieuwbouw in dit gebied te bepalen. Hoe slanker men bouwt, hoe hoger men kan bouwen. Deze intelligente opzet heeft een interessant stadsdeel opgeleverd, waar een mix is ontstaan van verouderde wederopbouwkantoren en nieuwe woontorens. Als ook de openbare ruimte is opgeknapt, zal de levendigheid van de buurt verder toenemen. Vanuit het Wijnhavenkwartier is men in vijf minuten lopen in het centrum.

Postzegellocatie
De Scheepmakerstoren is gesitueerd op een postzegellocatie in een zijstraatje tussen Wijnhaven en Scheepmakershaven, waar een bedrijfspand uit 1954 is gesloopt. Op de onderste lagen is de beschikbare plek volgebouwd, maar vanaf de derde verdieping rijst er een sierlijke toren met een oppervlakte van 156 vierkante meter per verdieping op. Aanvankelijk was het de bedoeling per verdieping één appartement te maken, maar gaandeweg werd ook een variant met twee appartementen van 75 vierkante meter per verdieping ontwikkeld. De architect heeft ook het interieur van de openbare ruimtes en van de modelappartementen ontworpen.

Driehoekige hoofdvorm
De bijzondere hoofdvorm is afgeleid van de vorm van het Wijnhaveneiland en verwijst ook naar de oorspronkelijke plattegrond van Rotterdam, de stadsdriehoek. Twee wijkende gevelwanden openen zich naar het zuidwesten, waar een geheel glazen gevel en een balkon zijn gesitueerd. De woningen hebben een netto verdiepinghoogte van 2,60 meter. Twee liften, entreehal en trappenhuis zijn in de afgeronde achtergevel geconcentreerd. Waar de afgeronde vorm de twee schuine zijwanden ontmoet is aan beide kanten een overlappende zone gecreëerd met aan beide zijden een badkamer. Vanuit zijn douche of badkuip heeft de bewoner een fraai uitzicht over de stad of de Maas. De woningen kunnen als casco of afgewerkt worden gekocht of gehuurd. Op de derde verdieping zijn twee afwijkende woningen met terrassen op de laagbouw.

Parkeergarage, entreehal en commerciële ruimtes
De hoofdvorm leidt weliswaar tot een eenzijdige oriëntatie op glasgevel en uitzicht naar het westen, door het panoramaraam in de liftschacht is er ook uitzicht naar de andere zijde en via het trappenhuis komt vanaf de achterzijde licht in de entreehal. Op de begane grond is de entreehal dubbel hoog en wordt de lobby nog eens verlicht door een ellipsvormige vide. Onder het gebouw ligt een volautomatische parkeergarage van drie lagen met 54 plaatsen, die deels onder de straat doorloopt. Op de onderste twee verdiepingen zijn bergingen en technische ruimtes gesitueerd. Aan de straatzijde liggen aan weerszijden van de hal dubbelhoge commerciële ruimtes met insteekverdieping, voor een fitnessclub en een café. Het oorspronkelijke idee voor een zwembad, sauna en zonneterras voor alle bewoners bovenin het gebouw is niet uitgevoerd. Het topappartement heeft nu een uitgebreid dakterras tussen de twee betonnen gevelschijven. Aan de ene kant biedt de hoge schijf bescherming tegen de wind, aan de andere zijde laat de afgeronde vorm de avondzon toe en biedt uitzicht tot aan Den Haag. De markante top wordt ’s avonds verlicht. Beide hoogbouwschijven zijn bekleed met wit graniet.

Langdurig ontwerp- en uitvoeringtraject
De eerste schetsen voor deze bijzondere hoogbouw dateren al van eind 1999. Door de marktdip na 9-11 liep het project vertraging op. Op 15 december 2003 ging de eerste paal de grond in. Een dergelijk binnenstedelijk project vereist een bijna horlogemakerachtige precisie. Want de onmogelijke locatie mag dan ogenschijnlijk in plattegrond en hoofdopzet eenvoudig zijn opgelost, bouwtechniek en uitvoering waren niet traditioneel en complex. Niet alleen was er nauwelijks een bouwterrein beschikbaar, ook moesten veel werkzaamheden vanwege de veiligheid en de beschikbare ruimte na elkaar worden uitgevoerd, wat de bouwtijd aanzienlijk heeft verlengd.

Complexe constructie
De plattegrond leende zich niet voor prefabricage en voor tunnelbekisting was te weinig ruimte, zodat met een klimbekisting voor de wanden en een tafelbekisting voor de vloeren is gewerkt. Met een snelheid van zestien werkdagen per verdieping verrees het gebouw. Het uitgraven van de bouwput was gecompliceerd omdat er voor het stutten van de naastgelegen bebouwing drie enorme stempelramen waren aangebracht. In plaats van een week kostte het uitgraven twee maanden. Het gebouw heeft geen centrale kern maar, in verband met de slanke vorm, een H-vormige constructie. Het trappenhuis is als staalconstructie uitgevoerd.

Gerelateerd

• Rode baksteen voor kubistisch woonhuis
• Klassieke metselwerkdetails voor Klaverblad Verzekeringen
• Twee gezichten bij Rijkswaterstaat
• Pilotwoningen Het Dorp, Arnhem
• Slanke Waterstadtorens in Wijnhavenkwartier
• Nieuw leven in oude fabrieken