In het Achterhoekse dorp Haarlo heeft architect Ronald Olthof in een voormalig kerkje op creatieve en respectvolle wijze een bijzondere woon- en werkruimte gecreëerd voor zichzelf en zijn vriendin. Door toevoeging van de belendende vergaderkamer en enkele vensters is de donkere kerkzaal getransformeerd tot een lichte loft. Enige toevoeging is een rode trap naar de nieuwe entresol, die rondom is bekleed met de oude vloerdelen van de kerkzaal.
Ronald Olthof werkt in Hengelo bij LKSVDD architecten en zocht in 2009 samen met zijn vriendin een grote woon- en werkruimte in de regio. ‘We hadden het kerkje in Haarlo gezien en waren meteen gecharmeerd van het gebouwtje en de omgeving. De kerk had geen woonbestemming maar we vernamen dat de gemeente een procedure wilde starten waarmee een woonbestemming mogelijk werd. ‘We raakten aan de praat met buren, waarmee het bijzonder goed klikte. Weer thuisgekomen vond ik een brief op de mat, waarin mijn verhuurder de sloop van mijn toenmalige woning aankondigde. Hoeveel hints heb je nodig?´
Meer licht
De beslissing tot aankoop was snel gemaakt. Het zou echter nog twee jaar duren voordat ze het monument uit 1928 konden gaan strippen, renoveren en isoleren. Onderhandelingen met de monumentencommissie, vooral over de vensters, vertraagden het proces. ‘De ramen in de westgevel, de tuinzijde, wilde ik voorzien van helder glas en verlengen tot aan de grond, vooral voor meer licht. Dat stuitte op bezwaren in de monumentencommissie. Na heel wat soebatten is men akkoord gegaan met het verlengen van de middelste drie van de vijf vensters. Toen het groene matglas uit die vensters hadden gehaald en we het uitzicht zagen, was dat echt een onverwacht cadeautje, zo mooi.’ Alle vensters zijn nu voorzien van dubbel glas of voorzetvensters.
Aan de oostkant, waarnaast een andere woning staat, is het groene glas wel behouden en in de voorgevel zijn enkele glas-in-loodramen gerestaureerd. In het dak zijn drie vensters aangebracht en door de vergaderruimte bij de zaal te trekken komt er nu ook licht via bestaande vensters in de zuidgevel de ruimte in. Bovendien zijn de kap (alleen al 250m2!) en veel wanden wit geschilderd, zodat de ooit wat schemerige ruimte nu heel helder is.
Hemelpoort
Wanneer je vanuit het nagenoeg originele voorportaal de leefruimte betreedt, zie je één grote hoge doorgaande ruimte, een zee van ruimte en licht. Het portaal leidt ook naar een garderobe en een houten trap naar een ruime overloop op de verdieping, die gebruikt wordt als atelier en logeerruimte. Ook deze ruimte baadt in het licht door een dakraam. ‘We hebben een nieuwe visuele verbinding gemaakt met de kerkzaal in de vorm van openslaande deuren. Die zijn een replica van de oorspronkelijke deuren op de begane grond. Vanuit de woonruimte heb je zo zicht op het glas-in-loodvenster in de voorgevel. De dubbelhoge deuren zijn een ware hemelpoort in een engelenwand. Die engelen hebben we laten printen op vliesbehang, de drukker belde me nog om te waarschuwen dat de resolutie veel te laag was, maar ik wilde juist een grove pixel van 1 cm, zodat het van dichtbij abstracter is.’
Hergebruik vloerdelen en deuren
De materialisering is puur: een gietvloer van beton, een verhoogde vloer in eikenhout, een rvs aanrecht, houten deuren en wandbekleding, zoveel mogelijk van hergebruikt materiaal uit de kerk zelf afkomstig. Het kleurgebruik is ingetogen, de pure materiaalkleuren en veel wit met hier en daar een accent in rood. Op de entresol is in het slaapgedeelte veel zwart toegepast. Verder is daar een bad op een kiezeleiland en een bank. De entresol is van de rest gescheiden door een wand met deur geheel in hardglas. Het hoogste glaspaneel meet 4,85 meter tot de nok. Optisch loopt de ruimte dus door. Vanuit de badkuip kijk je zo de leefruimte in en vice versa. De entresol is niet verwarmd. ‘We zetten de deur gewoon open als we warmte van beneden willen.’ In verband met energiebesparing zijn aan de binnenzijde voorzetwanden geplaatst. Samen met schuimbeton op de vloer en hoogwaardige isolatie onder de dakpannen, is een Rc-waarde van 4,0 behaald.
Zeecontainer in tuin
Alle dakpannen zijn eraf gehaald, geborsteld en op de nieuwe isolatielaag gelegd. Het klokkentorentje is ontmanteld, gerestaureerd en herplaatst, het uurwerk loopt weer, zij het op elektriciteit. Naast de kerk is een schuur geplaatst. ‘Het is een zeecontainer, goedkoper kan niet, en we hebben die iets terugliggend ten opzichte van de voorgevel van de kerk geplaatst, want zo zie je die tenminste wanneer je het dorp inrijdt.’ De schutting en de veranda ter weerszijden van de container en de carport aan de andere kant van het gebouw zijn van zwart geolied hout. ‘Daarmee blijft herkenbaar wat origineel is en wat latere toevoegingen zijn.’
De tuin is nieuw aangelegd. ‘Oorspronkelijk liep vanaf de westgevel van de kerk de grond meteen omlaag. We hebben veel grond verplaatst, zodat een brede strook het niveau heeft van de vloer binnen. Het middendeel van de tuin is 1 meter verdiept, rondom komt een haag. Zo hebben we in de tuin meer privacy en blijft het zicht op de kerk behouden. ’
Monnikenwerk
Olthof heeft duidelijk met veel plezier en liefde de nieuwe ruimte vormgegeven. ‘De grote leefruimte sluit goed aan bij onze levenswijze, we zijn graag bij elkaar, willen niet apart zitten en veel dingen in één ruimte kunnen doen.’ Ze hebben veel dingen in het huis zelf gedaan. ‘Het was soms wel monnikenwerk: het schoonschrobben van 4200 dakpannen, het loshalen en bewerken van de originele houten vloerdelen en het leggen van 11.000 eikenhouten latjes op de vloer.’
Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL 01 2013
Gerelateerd
Tags:
god's Loft,
Haarlo,
hergebruik,
interieur,
kerk,
LKVDD architecten,
Ronald Olthof,
transformatie