Twents schuurhuis door Schipperdouwes

Tijdens de ontwerpfase voor de herontwikkeling van Erve Heege Sander bij het Twentse Delden ontstond bij architecten Martine Schipper en Hans Douwes het idee om zelf op het erf te gaan wonen en werken. Destijds woonden en werkten ze in een oud gebouw in het centrum van het iets noordelijker gelegen Wierden. Nu is hun bureau Schipperdouwesarchitectuur gevestigd in de voormalige varkensstal en woont het paar met hun drie kinderen in een nieuw schuurhuis.

Prijsvraag

Erve Heege Sander behoort tot het landgoed Twickel. Nadat de laatste pachter de boerderij verlaten had, schreef de Stichting Twickel, de beheerder van het landgoed, in 2008 een prijsvraag uit voor de herontwikkeling van dit erf. Architect Hans Douwes: ‘Stichting Twickel beheert het landgoed op historisch verantwoorde wijze. Vanwege goede ervaringen met eerdere projecten, werden Martine en ik uitgenodigd voor deze besloten prijsvraag.’ Martine Schipper: ‘Tijdens de ontwerpfase begon het idee te groeien om er zelf te gaan wonen en werken, maar dan moesten we natuurlijk wel eerst de prijsvraag winnen’.

Woning en architectenbureau

Samen maakten ze een plan waarbij de voormalige pachtboerderij gerestaureerd zou worden tot woning, de voormalige varkensstal zou worden gerenoveerd en verbouwd tot architectenbureau, een groot deel van de overige schuren zou worden geamoveerd, en er in het kader van de rood-voor-roodregeling een nieuwe woning zou worden gebouwd op het erf.  Die woning kreeg het karakter van een schuur, ondergeschikt aan de boerderij en passend binnen de setting van erf en landgoed.
Van de drie inzendingen oogstte het plan van Schipperdouwes de meeste waardering. Hans: ‘De jury had vooral waardering voor het behoud van het karakter van een boerenerf, in combinatie met de vestiging van kleinschalige bedrijvigheid.’

Als eerste werd de boerderij verkocht en gerestaureerd, SchipperDouwes kreeg hiervoor ook de opdracht van de nieuwe eigenaars. Vervolgens is de varkensstal verbouwd tot kantoorruimte. Deze zogenaamde Twickelschuur heeft haar kenmerkende vorm behouden. Hans: ‘Het houtwerk was beneden grotendeels verzuurd, maar boven konden we veel oorspronkelijke spanten behouden. We werken hier, meestal met zijn vieren, sinds september 2011. Toen ons nieuwe huis gebouwd werd, zaten we er met onze neus bovenop.’

Nieuwbouw huis

De bouw van het huis ging razendsnel. Nadat de betonnen vloer gestort was, stond in vier dagen het massief houten casco, dat als bouwpakket is aangeleverd, bestaande uit kruislings verlijmde vurenhouten wand-, vloer- en dakelementen, die samen een sterke zelfdragende constructie vormen. Aan de buitenkant is direct tegen het hout een 20 cm dikke vlasisolatielaag aangebracht, en als gevelbekleding zijn verduurzaamde zwart gespoten naaldhouten delen toegepast. Het huis heeft een krachtige archetypische schuurvorm. In de kopgevels zit een groot venster tot op de grond, een referentie naar schuurdeuren. Goten ontbreken, rondom het huis voeren grindbedden het regenwater af.

Warmte-terugwinsysteem

De hoge kap is aan noord- en zuidkant ingesneden om meer licht in de woning te krijgen. Aan de zuidzijde is deze insnijding dichtgezet met een grote glazen pui, die een belangrijke functie vervult in het warmte-terugwinsysteem van de woning. ‘Die serre warmt heel snel op, ook in de winter kun je er bij zonnig weer zitten. ’s Zomers zetten we de onderpui helemaal open, maar zelfs dan nog is het soms te warm. Daarom laten we binnenkort op het schuine deel nog buitenzonwering aanbrengen.’ Enkele kromme kaarsen in de serre vormen het bewijs. De warmte die in de erker opstijgt, wordt naar binnen afgevoerd en voor verwarming van de woning gebruikt. Daarnaast wordt zonne-energie opgevangen via zonnepanelen voor opwekking van elektriciteit en zonnecollectoren voor de verwarming van het water. Met een Warmte Koude Opslag in de grond worden de woning en het naastgelegen kantoor in de zomer gekoeld en ’s winters verwarmd.

Open plattegrond

In het interieur overheersen de blank gelakte houten wanden en plafonds het beeld. Af en toe hoor je het hout knappen, als bij een open haardvuur, door droogte krimpt het hout blijkbaar toch, ook al is het onder hoge druk verlijmd. Op twee plaatsen staan daarom luchtbevochtigers.
De plattegrond beneden is heel open, met in het midden een leidingschacht met daarin een tunnelhaard. ‘Ook die is gemaakt voor verwarming beneden en boven. Achteraf blijkt een tunnelhaard minder geschikt voor warmteopslag dan een reguliere haard, maar aan deze haard beleef je visueel meer plezier.’ Tussen keuken en eethoek staat een blok met apparatuur. Tegen de wand en de glazen inham staan twee verschillende keukenblokken. ‘ Die hebben we via Marktplaats gekocht, allebei in prima staat en veel goedkoper dan nieuw.’

Uitzichten

Vanuit het grote venster op het oosten is er een weids uitzicht naar de watertoren van kasteel Twickel en het stadje Delden. Vanuit de serre kijk je naar de boerderij en de kantoorschuur. Ook binnen zijn er allerlei doorzichten, ook van binnen via buiten weer naar binnen. Door de glazen serre en insnijding op het noorden zijn er veel spiegelingen, zodat je soms twijfelt waar zich iets bevindt.

Ook naar boven zijn diverse doorzichten, boven de keuken en aan de serre zijn vides, die aan de serre is dichtgezet met looproosters. Martine: ‘Die heb ik ontdekt op een beurs, het bleken eigenlijk roosters te zijn voor varkensstallen, maar ze zien er goed genoeg uit voor in huis. Door deze roosters hoeven we boven geen balustrades te maken.’ Een open trap leidt naar de bovenverdieping. Boven zijn een toilet en een dubbele douche – met vrij uitzicht naar buiten – direct tegen de leidingschacht geplaatst. Om dit blok zit een omloop, met een open badkamer en op elke hoek een slaapkamer.

Tekst Jacqueline Knudsen

Gerelateerd