Het bijna compleet opgeleverde IJDock in Amsterdam vindt zijn oorsprong al in 1997. In dat jaar krijgen Dick van Gameren en Bjarne Mastenbroek opdracht een masterplan voor een schiereiland bij de Westerdoksdijk, op een steenworp afstand van het Centraal Station. Het is dan ook een duidelijk product van de jaren ’90 van de vorige eeuw geworden, een mooi staaltje SuperDutch architectuur.
Op een rechthoekig schiereiland is een vol programma is ingepast in een ruimte van 180 meter lang, 60 meter breed en 44 meter hoog. Op deze plek is het nieuwe Paleis van Justitie, een hotel met 300 kamers, 56 appartementen, een politiebureau voor de waterpolitie, commerciële ruimten en een ondergrondse parkeergarage met 500 plaatsen gerealiseerd. Tussen schiereiland en Westerdoksdijk ligt een passantenhaven voor 60 schepen, je kunt hier direct afmeren in hartje Amsterdam dus.
Dit enorme volume is vervolgens in het masterplan door het ontwerpen van leegte hanteerbaar gemaakt. Er zijn verschillende uitsnedes gemaakt die aansluiten op belangrijke zichtrelaties en er is een grote ‘canyon’ die vanuit de binnenstad het zicht naar het IJ openhoudt.
Grillige vormen
Vervolgens hebben vier architectenbureaus gebouwen binnen deze randvoorwaarden ontworpen. Hierbij is de vormgeving van deze leegte bepalend en zijn de gebouwen volgend. Van Gameren en Mastenbroek zijn daarbij verantwoordelijk voor de onderbouw: de parkeergarage en de openbare straat, Claus & Kaan voor het Paleis van Justitie en de kantoren van het Openbaar Ministerie, Zeinstra van Gelderen voor het kantoor van de KLPD en het woongebouw en Jan Bakers en Ben Loerakker voor het hotel en de passantenhaven.
Vanwege de uitsnedes en de canyon zijn het vrij grillig gevormde gebouwen, bijna objecten, met als opvallendste resultaat de uiterst scherpe hoek van het appartementengebouw. In deze hoek is een negen verdiepingen tellend appartement ontworpen. Het heeft een totale vloeroppervlakte van 286 m2 en de bovenste verdieping is slechts 4 m2 groot. Onverkoopbaar zou je denken, maar nee in Amsterdam was het geen enkel probleem.
Vele gezichten
Door de vijf volumes door verschillende architecten te laten ontwerpen is een afwisselend beeld ontstaan, met als ene uiterste het Paleis van Justitie en de kantoren van het OM, die in diverse lichte tinten zijn uitgevoerd, met een strakke, zakelijke vormgeving die gezag moet uitstralen. Het tegengestelde is het appartementengebouw, waar de canyon dwars doorheen gaat, een levendig gebouw met heel veel erkers met drukke hekwerken.
Er is overigens een schril contrast tussen de beleving van het complex óp het schiereiland, tussen de hoge gebouwen met gevarieerde gevels, of vanaf het water, het vasteland of de overkant van het IJ, waar het rechthoekige blok toch overheerst. Wandelend door de binnenstraat krijgt de bezoeker het gevoel in een drukke, levendige wereldstad te zijn, zeker als straks de commerciële ruimten op de begane grond gevuld zijn. Vanaf het vasteland, en zeker vanaf het IJ zelf komt het allemaal wat unheimisch en gekunsteld over. Dat is precies het probleem waarmee de SuperDutch architectuur altijd al kampte. Het IJDock zal nog wel het nodige stof doen opwaaien.
Gerelateerd
Tags:
IJDock,
premium