De Zilvervloot Dordrecht

Het winkelgebied in het centrum van Dordrecht is enkele jaren geleden gerevitaliseerd met een project van Charles Vandenhove. In een naoorlogse buitenwijk is een ander Belgisch architectenbureau ingeschakeld voor een nieuwe impuls: het atelier voor urbanisme, architectuur en informatica van Lucien Kroll. Een groter contrast in benadering en uitwerking tussen beide on-Nederlandse projecten is nauwelijks denkbaar.

Wielwijk is één van die vele stereotiepe naoorlogse woonwijken waar de problemen zich lijken op te stapelen: veel goedkope huurwoningen, een eenzijdige bevolkingssamenstelling, leegstand, vandalisme en criminaliteit. Pogingen om met renovaties de verpaupering tegen te gaan hadden (te) weinig effect. Woningcorporatie Woondrecht besloot vervolgens het hart van de wijk radicaal te vernieuwen met een nieuw winkelcentrum en meer dan honderd koopwoningen. In een later stadium zal de rest van het centrum worden aangepakt, waarbij de bestaande galerijflats worden gestript en nieuwe scholen worden gerealiseerd. Uit een meervoudige opdracht voor vier architectenbureaus kwam de benaderingswijze van Dag Boutsen en Lucien Kroll van het atelier voor urbanisme, architectuur en informatica als beste naar voren. Vooral vanwege het feit dat het bureau een concept presenteerde via een neutrale plexiglazen maquette.

Kroll staat vanaf de jaren zeventig bekend als veelvormig, eigenzinnig en anarchistisch ontwerper die met grote betrokkenheid bewoners mobiliseert. Ook in Dordrecht werd voor deze aanpak gekozen. Het project groeide door middel van participatieve processen als workshops en bewonersavonden. De woningcorporatie heeft het risico genomen met de bouw te starten ongeacht de verkoop en ondanks de tegenvallende marktontwikkeling en fungeert daarmee als een soort sociale projectontwikkelaar.

Heldere opzet
De Zilvervloot is een spectaculair woonwinkelcomplex, dat op het eerste gezicht chaotisch en overdadig oogt. Vooral in het uiterlijk overheerst die overdadigheid, doordat vele verschillende materialen, kleuren en vormen zijn toegepast. Maar ook op andere gebieden is er veelvormigheid: er zijn allerlei verschillende woningtypes variërend van appartementen tot complete woon-werkwoningen op verhoogd niveau en er zijn galerijen, portieken en corridors, balkons, loggia’s en dakterrassen en een verhoogde binnenplaats. Maar bij nadere beschouwing is het een vrij helder opgezet complex met praktische, energiezuinige woningen die door de brede traveemaat van 8,10 meter veel indelingsmogelijkheden kennen.
Onder het hele complex ligt een parkeergarage voor de bewoners. De brede traveemaat is bijzonder gunstig bij de indeling van de parkeergarage. Op de begane grond liggen de winkels, globaal georiënteerd op een plein dat via een grote poort met een bestaand plein is verbonden. Het plein is oorspronkelijk ontstaan om enkele bestaande bomen te ontzien Onderin het losse bouwdeel ligt een Chinees restaurant, zowel georiënteerd op de verschillende pleinen als aan de bestaande winkelgalerij. De grote volumes van de supermarkten liggen in het hart van het gebouw. De expeditie en magazijnen van de Albert Heijn liggen geheel excentrisch aan de zuidwestkant. Het dak van de grote winkels vormt een binnentuin op de eerste verdieping. Op dit verhoogde niveau zijn ook enkele eengezinswoningen en woon-werkwoningen opgenomen. Er zijn vijf stijgpunten met trappen en liften. Op de vierde verdieping is vrijwel het gehele gebouw te doorkruisen via een corridor en galerijen. De woningen variëren in afwerking en grootte en zijn flexibel opgebouwd rond een minimale vaste kern met leidingschacht en ventilatiekanalen. De voordeuren zijn voorzien van een patrijspoortachtig raam.

Materialen en constructie
De grote diversiteit aan materialen is altijd kenmerkend geweest voor de architectuur van Lucien Kroll en toont aan dat er niet een solo-ontwerper aan het werk is geweest. Er zijn twee kleuren metselwerk gebruikt, er zijn twee kleuren vezelcementplaten, trespa-panelen, onbehandeld hout en glaspuien toegepast. Toen een gedeelte dat met zonnepanelen zou worden bekleed vanwege gewijzigde subsidiëring werd geschrapt, kon hier moeiteloos een alternatief voor worden gevonden. In de maatvoering van de panelen en van de kozijnen is zoveel mogelijk variatie aangebracht.
Ook constructief is er veel gaande. De hoofdschijven van de betonconstructie zijn door de baksteenbekleding in de gevels herkenbaar. Het grote schuine juk onder de overbouwing fungeert als hemelwaterafvoer voor een toekomstige waterpartij. Stalen balkons kragen uit of worden door een stalen kolom gedragen en de houten loopbrug kreeg een expressieve vorm. Door de houtskeletbouwmethode konden de verschillende bouwdelen een eigen expressieve dakvorm krijgen.

Voor elk wat wils
In de naoorlogse architectuur en stedenbouw werd gebouwd voor standaard bewoners: één optimale functionele plattegrond, één optimale oriëntatie, één doelmatige constructie- en bouwwijze en een beperkt palet materialen. In de Zilvervloot is op alle niveaus een grote diversiteit gerealiseerd, waardoor er voor elk wat wils is: elke doelgroep kan er een passend woningtype vinden.

Gerelateerd

• Waterstof wordt bouwsteen
• We believe in trees - LAP Landscape & Urban Design
• Revolt van Kramer leeft voort in nieuw design
• Pier K Nieuw Vennep
• Rotterdam toont eigen paviljoen World Expo
• Landgoedwinkel bij Grootstal