Een neus voor talent

Zeker 80 procent van de Nederlandse topontwerpers is er de afgelopen 25 jaar over de vloer geweest. Een neus voor talent heeft Yksi dus zeker. Afgelopen november won het Eindhovens bedrijf de Sanoma Woon Award 2012. Echt onder de indruk lijkt mede-eigenaar Leonne Cuppen niet. ‘Voor de buitenwereld is die prijs winnen interessanter dan voor onszelf. We doen wat we al meer dan twintig jaar doen: jonge designers een podium bieden.’

Yksi, Fins voor één, is gevestigd op de begane grond van de voormalige Apparatenfabriek van Philips op Strijp-S. De industriële, open ruimte (600 m2) biedt onderdak aan Yksi Winkel met Yksi Podium en Yksi Expo. Yksi Winkel is een lifestylewinkel met meubels en woonaccessoires van bekende ontwerpers en jong designtalent. Het merendeel van het assortiment is niet alleen bedacht, maar ook gemaakt in Nederland. Behalve designklassiekers, vind je er designpareltjes die nog niet massaal in productie zijn genomen.

Yksi Podium

Een verhoogd deel van de winkelvloer vormt Yksi Podium, waar het werk van jonge designers extra aandacht krijgt. Een bewezen succesformule, zeker 80 procent van de internationaal doorgebroken Nederlandse ontwerpers zijn ooit bij Yksi begonnen. Cuppen noemt in één adem Richard Hutten, Lex Pott, Christien Meindertsma, Miriam van der Lubbe en Niels van Eijk, Ineke Hans, Tejo Remy, Maarten Baas en Dick van Hoff. Niet de minste namen. Ontwerpen van deze designers zijn in musea over de hele wereld te vinden en gewild onder designliefhebbers.

Commerciële potentie is voor Yksi echter nooit een reden om ontwerpers binnen te halen. ‘De winkel had er in dat geval heel anders uit gezien,’ zegt Cuppen. ‘We hebben liever iets bijzonders dat niet verkoopt dan een doorsnee bestseller.’ Hoe verklaart ze dan Yksi’s neus voor talent? ‘We kijken met een ontwerpersoog naar het pad dat een designer bewandelt. Als dat goed is, is het eindproduct ook goed. Maar we zijn geen laboratorium. Halfbakken prototypes komen er niet in. Het product moet wel af zijn.’

Herbezinnen

Net als bij architecten signaleert Cuppen dat designers zich herbezinnen op hun ontwerpopdrachten. De tendens is hergebruik en materialen dichtbij huis zoeken. ‘In onze eigen ontwerpstudio doen we dit al jaren, maar ook jonge designers houden zich ermee bezig.’ Als voorbeeld wijst ze naar kommen en borden van Atelier NL voor Koninklijke Tichelaar Makkum. ‘Voor dit aardewerken servies zijn Nederlandse kleisoorten gebruikt. De serviesonderdelen verschillen in natuurlijke kleur, afhankelijk van de gebruikte klei. Je kunt het zien als een soort staalkaart van de Nederlandse bodem.’

Yksi Expo

Nog belangrijker dan Yksi Podium is volgens Cuppen Yksi Expo. Onder deze naam houdt het bedrijf drie tot vier keer per jaar wisselende tentoonstellingen met werk van Nederlandse ontwerpers, waarin verbindingen worden gelegd tussen design, kunst, architectuur en technologie. Yksi beperkt zich niet alleen tot tentoonstellingen in eigen huis. Het bedrijf verzorgde de presentatie van acht ontwerpers en ontwerpbureaus uit Eindhoven op de Salone del Mobile in Milaan en inmiddels zijn er diverse exposities in het buitenland georganiseerd, waaronder de succesvolle, reizende tentoonstellingen Dutch bike en Liberation of Light. Hierin toont Yksi zich een belangrijke ambassadeur van Dutch design.

Dutch bike bestaat uit een tiental bijzondere rijwielen en een collectie objecten gemaakt van fietsonderdelen of geïnspireerd door de fiets. Stuk voor stuk ontwerpen van Nederlandse designers. Liberation of Light laat zien dat Nederlandse kunstenaars, architecten en ontwerpers voorop lopen in het toepassen van nieuwe lichttechnologie zoals led en oled.

Yksi Winkel, Podium en Expo richten zich op designliefhebbers en vakinhoudelijke mensen, zoals trendwatchers, architecten, vertegenwoordigers van opleidingsinstituten en de maakindustrie. ‘Ontwerpers denken vaak out-of-the-box en komen op dingen, waar een fabrikant niet aan denkt,’ vindt Cuppen. Naast de vrij toegankelijke winkel- en expositieruimte ligt nog een aparte ruimte, Yksi Black Box. In de beslotenheid van deze plek worden exposities, lezingen, presentaties en workshops gehouden. Ook wordt de ruimte verhuurd aan bedrijven.

Yksi Ontwerp

De basis voor Yksi’s activiteiten op Strijp-S is de eigen ontwerpstudio aan de Stratumsedijk, waar meubels, woonaccessoires en totale interieurs worden ontworpen. Yksi Ontwerp werd in 1991 door Cuppen opgericht samen met meubel- en interieurontwerpers Kees Heurkens en Eduard Sweep. Toen al werd een deel van de huisvesting ingericht als galerie voor werk van jonge Nederlandse ontwerpers die waren afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven.

Om jonge ontwerpers met verschillende disciplines met elkaar in contact te brengen, startte Yksi Ontwerp in 1994 het Ontwerpersoverleg. Ook stond het drietal aan de wieg van de Week van het Ontwerp, de voorloper van de Dutch Design Week die tegenwoordig plaatsvindt op Strijp-S. ‘De Dutch Design Week is uitgegroeid tot een fenomeen. Tijdens de afgelopen editie kregen we 200.000 bezoekers. Daarna werd het weer rustig. Het zou mooi zijn als de Sanomaprijs de bezoekersaantallen door het jaar heen een boost geeft, zodat Yksi Winkel en Expo meer bestaansrecht krijgen,’ hoopt Cuppen.

Hergebruik

De producten en interieurs van Yksi Ontwerp zijn verrassend en fris, maar tegelijkertijd tijdloos en ingegeven door een voortdurende zoektocht naar nieuwe combinaties van materialen, vormen en productiemethoden. ‘Ons uitgangspunt is dat een eigenaar zich thuis moet voelen in het interieur. Geld is daarin niet allesbepalend. Met hergebruik van producten kun je ook veel doen,’ vindt Cuppen. ‘Particuliere opdrachtgevers komen om die reden vaak bij ons terug. Meubels en voorwerpen die door de jaren verzameld zijn, geven de ruimte een ziel. Wij gebruiken veel van die spullen opnieuw en verweven ze met nieuwe producten in een juiste setting.’

Een gerealiseerde bedrijfsopdracht van Yksi Ontwerp is het kantoorinterieur van Rabo Vastgoed / Bouwfonds in Eindhoven. Hier is 85 procent van het kantoormeubilair hergebruikt en samengevoegd met nieuw design. Daarnaast combineerde het bureau de functie van diverse ruimten: de kantine is vergaderzaal en de verbrede gangen zijn meer dan alleen verkeerszone.

Yksi Ontwerp werkt veel samen met architecten. Cuppen wil op Strijp-S ook een brug slaan tussen design en architectuur. ‘Samenwerking tussen designdisciplines levert een optimaal, creatief resultaat op. Hoe eerder een ontwerper bij de bouw wordt betrokken, hoe beter. In een vroeg stadium kun je dingen immers nog op elkaar afstemmen.’

www.yksi.nl

Dit artikel is verschenen in ArchitectuurNL 1-2013.

Tekst: Emy Vesseur