China loves Holland

Contexturearchitects bouwt sinds 2009 grootschalige woningbouwprojecten langs de hele oostkust van China. Het betekende hun redding. Toch verhuizen eigenaars Onno van Welzen en Wouter Bolsius niet naar China. ‘Dan word je een Chinese architect en ben je niet meer exotisch.’ Voor kennis van de Chinese wet- en regelgeving, bouwmethodiek, taal en cultuur, nam het bedrijf drie Chinese architecten in dienst, die in Delft zijn afgestudeerd. Het maandelijkse bezoek aan bouwprojecten in China wordt gecombineerd met actief netwerken.

Bolsius en Van Welzen verwonderen zich erover dat Nederlandse architecten niet verder kijken dan de landsgrenzen. ‘Veel architecten zijn bezig te overleven. Maar de situatie waarin de Nederlandse bouw zich bevindt is niet tijdelijk. Het blijft zo,’ meent het tweetal. ‘Wil je nu en in de toekomst werk hebben, dan moet je je op het buitenland richten. In een opkomende markt als China liggen volop kansen.’

De Chinese markt opgaan is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Bolsius en Van Welzen, die eind 2008 Contexturearchitects startten, hadden geluk. Bij hun oude werkgever, Kuiper Compagnons, hadden ze samen twee projecten voor de Chinese projectontwikkelaar Vanke uitgevoerd. Voor een nieuw project in het noorden van China, wilde Vanke weer met dezelfde mensen werken en klopte bij het nieuw opgerichte bureau aan. Een maand later volgde een tweede grote opdracht. Inmiddels heeft Contexturearchitects projecten lopen langs de hele oostkust van China. ‘Van te voren hadden we het niet zo bedacht. Maar we zijn erin gestapt en dat is onze redding geweest,’ zegt Van Welzen.

Verschillen met Nederland

Woningprojecten in China zijn veel omvangrijker dan in Nederland, zowel in oppervlakte als in eenheden. ‘Een gemiddeld woningproject begint al bij 500 woningen. We zijn nu bezig met een groot project van 2500 woningen. Naast de architectuur, verzorgen we meestal ook het stedenbouwkundig ontwerp en het landschapsconcept.’ Voor kennis van de Chinese wet- en regelgeving, bouwmethodiek, taal en cultuur, nam het bedrijf drie Chinese architecten in dienst. ‘Aan de TU in Delft volgen veel Chinezen een masteropleiding. Na hun studie mogen ze nog een jaar in Nederland werken en die kans grijpen ze graag.’

Volgens Van Welzen is de Chinese wet- en regelgeving vergelijkbaar met de Nederlandse en wordt die strikt nageleefd. ‘De regels voor bouwtechnologie zijn wel anders: vanwege de kans op aardbevingen zijn de constructies zwaarder en de overstekken minder groot. Ook is er een soort welstandscommissie. Daar zitten geen vakmensen in, maar ambtenaren. Vaak zijn dat partijpolitici, die niet altijd objectief zijn. China kent geen energielabels voor huizen. Het EPC van de gebouwen is heel hoog, maar isolatie wordt steeds beter.’

Verder zijn er culturele verschillen in woontradities. Woningen zijn doorgaans op het zuiden georiënteerd, de ramen zijn kleiner – Chinezen zijn introvert – en soms spelen inzichten uit Feng Shui en energetica een rol. Bolsius: ‘Door het land te bezoeken en goed om je heen te kijken, leer je veel. Zo zijn Chinese balkons altijd rommelig. Een Chinees gebruikt zijn balkon voornamelijk om de was te drogen en niet om buiten te zitten. Balkons moet je dus zo ontwerpen dat ze mooi afgesloten zijn en ondanks de rotzooi niet verloederen.‘

Netwerken in China

Nederland heeft een naam op het gebied van sociale woningbouw en de inrichting van openbare ruimtes. Inmiddels heeft China zelf ook talentvolle architecten die bovendien meesters in kopieerkunst zijn. Waarom kiezen Chinese opdrachtgevers dan toch voor twee architecten uit Amsterdam? ‘Europa is voor Chinezen hét ideaal. Europeanen kijken met een andere blik. Terwijl Chinezen heel conformistisch zijn, doen wij dingen steeds totaal anders. Wat ons onderscheidt van andere westerse bureaus die in China actief zijn, is de menselijke schaal en individualiteit in onze ontwerpen. Dat spreekt aan.’

Van Welzen benadrukt dat de opdrachten niet vanzelf binnenkomen. ‘Je moet ten eerste goed werk afleveren en daarnaast een band met de opdrachtgever opbouwen. Daarom gaat Wouter een keer per maand in China om bouwprojecten te bezoeken en te netwerken. Ik zorg ervoor dat hier op kantoor alles blijft draaien.’

Naast Vanke, heeft Contexturearchitects de afgelopen vier jaar ook andere opdrachtgevers gekregen. Bolsius: ‘Vanke is met 53 kantoren de grootste woningbouwprojectontwikkelaar van China en de wereld. Het bedrijf neemt alleen de allerbeste, jonge mensen in dienst. Na verloop van tijd gaan die weer ergens anders aan de slag. Door hen op te zoeken, winnen we vertrouwen en komen we makkelijk bij nieuwe opdrachtgevers binnen.’

Architecten die de Chinese markt willen betreden, raadt hij aan om aan te kloppen bij Agentschap NL, een onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken. ‘Zij kennen de marktmogelijkheden en kunnen helpen bij het leggen van de eerste contacten.’ Bolsius is lovend over het werk van de Netherlands Business Support Offices, die Nederlandse bedrijven ondersteunen bij zakendoen in het buitenland. ‘De zes vestigingen in China helpen Nederlandse ondernemers op allerlei terreinen. Dankzij hun bemiddeling hebben wij van een wanbetalende opdrachtgever alsnog geld gekregen.’

Snelle veranderingen

De ontwikkelingen in China gaan razendsnel. De eenkindpolitiek is versoepeld en jonge mensen wonen niet meer dicht bij hun familie. Dat heeft zijn weerslag op de woonwensen van de groeiende middenklasse. ‘Een woning had standaard twee ‘master bedrooms, omdat grootouders vaak bij het gezin inwoonden.’ Keukens waren heel klein en eten gebeurde zittend op de bank, want een eettafel ontbrak, terwijl Chinezen gek zijn op koken. Dat verandert allemaal, de jonge generatie is kritischer en veeleisender geworden.’

Om inzicht te krijgen in de wensen van de potentiële koper doet een Chinese projectwikkelaar veel aan marktonderzoek. Ook de verkooppromotie wordt groots aangepakt. Modelwoningen worden een-op-een gebouwd, volledig ingericht en dan pas verkocht. ‘Iets waar we in Nederland nog van kunnen leren,’ vindt Bolsius.

De snelle verstedelijking brengt ook problemen als gedwongen onteigeningen, spooksteden en corruptie met zich mee. Kun je dan nog met een zuiver geweten bouwen? ‘Er gaat veel fout. Chinezen houden nu eenmaal van trial and error. Bewoners die onteigend worden krijgen een vergoeding en een nieuwe woning. Daar zijn ze doorgaans blij mee, maar er zijn wel eens projecten stilgelegd, omdat eigenaren de vergoeding te laag vonden. En spooksteden ontstonden, toen woningen als beleggingsproject werden gekocht. Daar heeft de overheid nu een stokje voor gestoken. Feit is dat er veel corruptie is. Daar hebben we zelf één keer wat van gemerkt, toen een opdracht niet doorging omdat de burgemeester een betere architect wist.’

Zakelijke principes

Om zich te hoeden tegen cowboys en louche praktijken hanteert Contexturearchitects vier zakelijke principes. ‘We doen niet mee aan competities, doen niets voor niets, gaan uitsluitend in zee met partners die aan het buitenland kunnen betalen en nemen alleen opdrachten aan waar we achter staan.’

Exotisch blijven

Soms spelen Van Welzen en Bolsius met de gedachte naar China te verhuizen en daar een bureau op te zetten. Tot nu toe was dat geen serieuze optie. ‘Als je in China gaat wonen, word je een Chinese architect en ben je niet meer exotisch. Een buitenlands bureau krijgt bovendien meer tijd, meer geld en meer creatieve ruimte. Daarnaast willen we ook projecten in Nederland blijven doen.’ Toch sluit het duo niet uit een tweede kantoor in China te openen, ‘want er ligt daar nog werk tot aan ons pensioen.’

www.contexturearchitects.nl

Tekst: Emy Vesseur
Beeld: Contexturearchitects
Gepubliceerd ArchitectuurNL #02/2013