Energieneutrale Bauhausvilla

Als kind al wilde lichtarchitect Bram van Baalen (68) zijn eigen woning bouwen. Het duurde tot dit jaar voordat hij zijn droom kon realiseren. Nu woont hij met zoon en vriendin in een spierwitte Bauhausvilla op Goeree-Overflakkee. Het belangrijkste uitgangspunt bij het ontwerp was dat de villa energieneutraal moest zijn. In die zelfgegeven opdracht slaagde Van Baalen wonderwel. De woning baadt in het licht en de Rc-waarde is 7,5 m2 K/W.

Lichtarchitect Bram van Baalen kocht in 2010 een 2,5 hectare groot landbouwperceel in Battenoord, een gehucht in de gemeente Middelharnis op het Zuid-Hollandse eiland Overflakkee. Hij liet het perceel herbestemmen tot landgoed Battenoord. De vorm van het landschap en de vegetatie sluiten naadloos aan op de natuur rondom en vormen zo een belangrijke schakel in het netwerk van natuurgebieden op het eiland. Karakteristiek voor het natuurlijke landschap zijn kreken, poelen en vloedheuvels. De villa van Van Baalen is voorjaar 2013 opgeleverd en staat op een vloedheuvel die kunstmatig is aangelegd. Volgens de lichtarchitect valt of staat een energieneutraal ontwerp met de kwaliteit van de gebouwschil. ‘Dat is de basis. Je moet de warmte in de woning zo lang mogelijk kunnen vasthouden. En hoe beter de weerstand tegen warmte, hoe minder energie je nodig hebt om een woning te verwarmen.’

Bauhaus

2. Plattegrond

3.Bram van Baalen is fervent aanhanger van het minimalisme. Architecten en bouwstijlen die hem inspireren zijn Ludwig Mies van der Rohe, Le Corbusier, Walter Gropius en de heldere vormentaal van het Bauhaus. Van Baalen beschouwt zijn villa Battenoord als een eigentijdse interpretatie van Bauhaus. Het gebouw bestaat uit een staalconstructie met een casco van cellenbeton en een glazen voorgevel. De constructie rust op een betonnen in het werk gestorte kelder van 900 kuub. Het dak rust op de staalconstructie en raakt nergens de muren. Rondom zijn tussen de muren en het dak glazen stroken aangebracht.

4. De elektriciteit die nodig is voor de warmtepompen en voor de verlichting, wordt opgewekt door zonnepanelen op het dak. Het tapwater wordt verwarmd met uit retourventilatie teruggewonnen warmte. Door al deze installatietechnische snufjes verbruikt de villa netto geen energie.

5. Woonkamer met linksachter een werkkamer.

6. De schil van cellenbeton zorgt ervoor dat de villa maar weinig warmte verliest. De kleine hoeveelheid warmte die toch nog nodig is (3,6 KW) wordt verkregen uit bodemwarmte uit de grond naast de villa.

7. De energieneutrale villa zit barstensvol technische snufjes Zelfs de elektriciteit die nodig is voor de warmtepompen en voor de verlichting, wordt opgewekt uit duurzame energiebronnen ( in dit geval door zonnepanelen op het dak). Door al deze installatietechnische snufjes verbruikt de villa netto zo goed als geen energie. Toch heeft Van Baalen geen enkele concessie gedaan aan de strakke Bauhaus-uitstraling van zijn woning. Alle techniek is strak weggewerkt, onder meer in de schoorsteen middenin de kamer.

8. Bram van Baalen trok zijn villa op uit een prefab bouwsysteem (Ytong CascoSysteem) dat bestaat uit op maat gemaakte cellenbetonnen cascopanelen, lateien, vloerplaten, dakplaten, separatiepanelen en blokken. De constructie bestaat uit een eenvoudig stalen skelet. Het dak steunt op 10 stalen kolommen die bestaan uit H-profielen.

9. Keuken

10. Door de hele villa ligt lage temperatuur vloerverwarming (28⁰ C).

11. Het tapwater wordt verwarmd met uit retourventilatie teruggewonnen warmte en de afwasmachine draait op de warme lucht uit de woning die wordt opgevangen via de lichtarmaturen van de LED-verlichting.

12. De luifel is, net als het dak, samengesteld uit cellenbeton. De pui is 15 meter breed en 4 meter hoog en is gevat in een aluminium sponning. Twee roodgelakte kolommen ondersteunen de luifel die boven het terras op het zuiden hangt. De luifel loopt over de hele breedte van de woonkamer, is 3,5 meter diep en fungeert als lichtplint. ‘Midden in de zomer beschijnt de zon alleen het terras. De woonkamer ligt dan in de schaduw’, zegt Van Baalen. ‘We hebben dus wel het licht, maar niet de warmte. In het najaar als de zon lager staat, komt het zonlicht tot achter in de kamer. Dan hebben we licht én warmte. Geen nieuw principe, maar het past uitstekend bij mijn ambitie de woning energieneutraal te maken.’

Tekst: Peter de Winter
Fotografie: Sjoerd de Jonge