Begin 2012 ontdekt Jeroen Goudeau, docent architectuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit, een bijzondere collectie van meer dan 550 architectuurboeken uit de 16e tot en met de 20e eeuw in de Universiteitsbibliotheek Nijmegen. Hij onderzocht de collectie samen met studenten, maakte er een boek over en selecteerde de 91 meest opmerkelijke drukwerken voor de expositie Bouwen op papier in Museum Het Valkhof in Nijmegen, over het denken en schrijven over architectuur en openbare ruimte vanaf Vitruvius tot Koolhaas.
Vanaf de vroegste tijden is er nagedacht en geschreven over het ontwerpen van huizen en steden. Met de komst van het gedrukte boek in de 15e eeuw werden architectuurtraktaten geliefde objecten om te bestuderen en te verzamelen. Sindsdien hebben boeken en bouwen elkaar steeds beïnvloed. Boeken werden geschreven ten behoeve van de praktijk, maar gebouwde voorbeelden zetten ook aan tot publiceren. Zo ontstond een wisselwerking tussen bouwen op papier en bouwen in werkelijkheid.
Van Vitruvius tot Koolhaas
De op de tentoonstelling getoonde rijk geïllustreerde exemplaren zijn uitzonderlijk qua inhoud en vormgeving. Bijzonder zijn bijvoorbeeld verschillende drukken van De Architectura, het invloedrijke handboek van Vitruvius. Van het oorspronkelijke boek zijn geen afbeeldingen overgeleverd, dus die werden voor elke heruitgave opnieuw vervaardigd.
Ook zijn er boeken met bijzondere illustraties van geometrische tuinen, koepels en zuilen, molens, bruggen en het boek met de reusachtige vogelvluchtprent van het keizerlijke Rome, gemaakt door Pirro Ligorio in de 16de eeuw. Legendarische bijbelse gebouwen zijn eeuwenlang onderwerp van studie geweest, de tekeningen die ervan gepubliceerd zijn, laten ook veel zien over de tijd waarin ze gemaakt zijn.
Daarnaast zijn er ook meer recente bijzondere uitgaven in de expositie opgenomen, waaronder Kunst en samenleving van Walter Crane (1894), De Indische reis van H.P Berlage (1931), Hoogbouw van Jan Duiker (1930), Le poème électronique van Le Corbusier (1958), Learning from Las Vegas van Robert Venturi, Denise Scott Brown en Steven Izenour (1977), Delirious New York van Rem Koolhaas (1994) en The child, the city and the artist van Aldo van Eyck (2008).
Denken in steen, bouwen op papier
Naast de expositie verschijnt er een publicatie van Jeroen Goudeau over meer dan 100 opmerkelijke architectuurtraktaten uit de Universiteitsbibliotheek Nijmegen: Denken in steen, bouwen op papier.
De rijke collectie van de Universiteitsbibliotheek Nijmegen biedt een goed overzicht over het gehele spectrum van architectuurboeken: van esthetische theorieën tot technische instructies, van paleizen tot plantenkassen en van stedenbouw tot wandafwerkingen. In achttien thematische hoofdstukken komen representatieve voorbeelden uit de zestiende tot en met de twintigste eeuw aan bod.
Tekst en foto’s Jacqueline Knudsen
ArchitectuurNL 01 2016
Expositie t/m 29 mei 2016 in Museum Het Valkhof in Nijmegen
Boek Denken in steen, bouwen op papier – Een kleine geschiedenis van het architectuurboek
Auteur Jeroen Goudeau
ISBN 9789460042775
Omvang 224 pagina’s
Prijs € 19,50
Uitgeverij Vantilt
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
architectuurboeken,
Berlage,
Cornelis van Eesteren,
Da vignola,
Denken in steen,
Eyck,
Het Valkhof Nijmegen,
Jan Duiker,
Jeroen Goudeau,
koolhaas,
vitruvius,
Walter Crane