Ooit woonden er onder andere Napoleon, Anna Paulowna en koning Willem II, koningin Emma en Juliana. Het al jaren leegstaande Paleis Soestdijk wordt deze zomer opnieuw bewoond door een kleurrijk gezelschap van architecten, designers, schrijvers, kunstenaars, modeontwerpers en fotografen die op eigen wijze de ruimtes inrichten. Als de kat van huis is dansen de muizen. Het is BAL!
De meeste paleizen zijn weelderig en rijk gedecoreerd, er blijft weinig te raden over. Hoe anders is Paleis Soestdijk dat kale, verlate vertrekken in stilte achterliet. Kringen van een wijnglas op het hout en een nieuw ingelegd stukje tapijt op een versleten deel, vormen een aandenken aan het paleis waar echt gewoond en geleefd werd. Sinds de laatste koninklijke bewoners Juliana en Bernhard in 2004 zijn overleden, staat het verblijf leeg.
41 unieke werken
Cultureel Organisatiebureau Artifex, dat tijdelijk hier bivakkeert vroeg Anne van der Zwaag als curator van een zomerexpositie. Van der Zwaags doel: het paleis weer tot leven brengen door een interdisciplinair gezelschap van tijdelijke bewoners te vragen speciaal voor de tot de verbeelding sprekende locatie een werk te vervaardigen dat dit Oranjehuis weer open en toegankelijk maakt voor ‘het volk’. ‘Dat moeten daarom beginnende en gevestigde, conceptueel en abstract werkende ontwerpers zijn die in staat zijn een statement te maken. Ze moeten echt uit kunnen pakken in grote, lege monumentale ruimten. Dat kan niet iedereen’, weet de curator. Ze probeerde hen bovendien uit te dagen hun eigen grenzen op te zoeken. Het Gesamtkunstwerk van eenenveertig unieke werken is het resultaat van een immense puzzel, vertelt ze over het project waarmee Van der Zwaag leven in de brouwerij wil brengen door nog één keer feest te vieren, voor het gebouw wordt herbestemd. Daarom heet de expositie toepasselijk BAL!
Gouden Koets
Ze startte met het doorspitten van de dikke ‘bijbel’ over de rijke geschiedenis van het paleis waar een divers gezelschap van bewoners een stempel op heeft gedrukt. Dirk van Weelden schreef het balboekje waarin hij verleden en heden met elkaar verbindt in een mooi verhaal. Aan het hek staat een niet te missen aandachttrekker: de Gouden Koets met erin een ballenbak en ervoor twee witte draaimolenpaarden. Samengesteld door Pet van de Luijtgaarden, fotograaf en collectioneur van andermans onzinnige verzamelingen spullen als flippo’s, cassettebandjes, wegwerpaanstekers en G.I. Joe actiepoppen.
Cassettevloer
Binnen krijgt Jelle Mastenbroek de telefooncentrale tot zijn beschikking. Hij maakt het mogelijk dat je met je mobiel Paleis Soestdijk kunt bellen. Wie opneemt, is een verrassing. Jong talent Nynke Koster zet haar plek letterlijk op z’n kop. Ze maakt schuimrubberen afgietsels van het cassetteplafond in de Stuczaal, waarop bezoekers zittend en liggend het plafond kunnen bestuderen.
De colonnade die vroeger open was, en nu glas bevat, vormt de afscheiding tussen het privéleven en het publiek. Met dat gegeven speelt fotograaf, beeldend kunstenaar en acrobaat Isabelle Wenzel. Voor haar twee fotoseries, die zowel binnen in de overdekte zuilengang als buiten op het landgoed zijn genomen, combineert ze het gegeven van jezelf verstoppen en exposure. Zo plaatst ze haar lichaam als een sculptuur op een sokkel in de openbare ruimte, maar blijft haar gezicht veilig en onherkenbaar weggestopt, ze gebruikt haar lichaam als model in een performance over wegtrekken en aanwezig zijn gevat in een gestolde vorm.
Kanonnen en olifanten
Het verhaal achter het adjudantenappartement wordt door Makkink & Bey tot leven gebracht in een conceptuele vertelling, Frederik Molenschot (Studio Molen) kreeg – nomen est omen – de bomvolle kanonnenkamer. Theatermaker en beeldend kunstenaar Peter Zegveld loopt als een voorzichtige olifant door de porseleinkast; hij toverde de porseleinkamer om tot een interactieve installatie van geluid en beweging. Multimediakunstenaar René van Engelenburg bracht de werkkamer van Prins Bernhard weer tot leven met een virtuele animatie waardoor olifanten en neushoorns de kamer binnen denderen, terwijl Gispens art director Richard Hutten de Spartaanse werkkamer van Juliana opnieuw inricht met modern Gispenmeubilair en een bijzonder portret van de voormalige vorstin.
Fotograaf Lonneke van der Palen brengt de menukaart van de oud-bewoners in beeld door de lievelingsgerechten in een nieuw abstract jasje in de koninklijke keuken te portretteren. Modeontwerper Edwin Oudshoorn laat zien hoe koningin Emma in 1928 haar verjaardagsfeest vierde door middel van een theatraal tableau vivant, en Christie van der Haak, die toevallig een oud kinderstoeltje van Wilhelmina bezit, ontdekte dat Wilhelmina als kind tijdens de vele reizen van haar ouders nooit een eigen kamer had. Daarom ging er altijd een kamerscherm mee. Met dit gegeven zal zij met haar geometrisch geweven stoffen iets nieuws doen.
Even toevallig is het dat architect en ontwerper Rolf Bruggink al enkele stukken uit de inboedel van dit paleis op een veiling van Sotheby’s had gekocht om ze te transformeren tot kastjes en tafels en dat fotograaf Marie Cecile Thijs net voor een project was gevraagd een zilveren jurk van koning Willem II’s echtgenote Anna Paulowna te fotograferen, terwijl ze in de Leuvenzaal de geest van Anna zelf op doek tot leven laat komen.
Dansvloer en uitkijktoren
Overtreders W maken intussen de tuinen onveilig met Het Onkruidpaleis en een Oranjebitterproeverij. Ook Marleen Sleeuwits, bekend van haar vervreemdende interieurs, trekt de buitenlucht in. Voor het eerst. Dat levert een totaal ander werk op waarbij ze speelt met ruimte en perspectief. Beeldend kunstenaar Krijn de Koning intervenieert in de omgeving. Dit maal niet met een groot sculpturaal en architecturaal werk maar met een bijzondere dansvloer die in de rododendrons verdwijnt.
Sachi Miyachi introduceert een moderne en beklimbare uitkijktoren – om het wild te spotten-, Pieke Bergmans plaatst een fontein in de oude watertoren, Driessens & Verstappen zorgt voor een oorverdovend muzikale interactieve waterval onder de brug, Ineke Hans laat iconische vleeswaren als worsten, benen, hammen, soepbotten en allerhande ‘chops’ drogen in het paviljoentje boven de ijskelder. Geen echte worsten maar platte vleeswaren gesneden uit platen recycle-materiaal van PE (polyethyleen) en PP (poplypropyleen). Een materiaal waar Hans bijna twintig jaar geleden al haar gerecyclede plastic meubels mee maakte en dat onlangs opnieuw is uitgebracht in allerlei kleuren. Haar keuze voor de kleur ‘Red Dapple’ is niet willekeurig: het lijkt op grof gemalen gehakt.
Wie dit allemaal te gek en te druk vindt, kan zich terugtrekken in de meditatieve safari-tent van Floris Schoonderbeek.
Herbestemming Paleis Soestdijk
En na de zomer, als het bal voorbij is, het levendige gezelschap bewoners en bezoekers is vertrokken, en de stilte wedergekeerd, zal een van de vier partijen die een voorstel heeft ingediend om het paleis een nieuwe bestemming te geven, spoedig worden bekendgemaakt. Van der Zwaag hoopt dat het paleis aan het volk wordt teruggegeven, met een openbaar park en een expositieruimte. Net als zijzelf tijdelijk heeft gedaan.
BAL! van 25 juni t/m 25 september 2016, www.paleissoestdijk.nl
Deelnemende architecten, ontwerpers, kunstenaars:
Lonneke van der Palen, Atelier van Lieshout, Christie van der Haak, Boris van Berkum, Jelle Mastenbroek, Isabelle Wenzel, Makkink & Bey i.s.m. Jewellery Perspectives, Edwin Oudshoorn, Rolf Bruggink i.s.m. Isaac Monté, Nynke Koster, GrondVormen, Christa van der Meer, Floris Schoonderbeek, Marie Cécile Thijs, Ricky Rijkenberg, René van Engelenburg, Richard Hutten, Ernest van der Kwast, Studio Molen, Koos Breukel, Studio Maarten Kolk & Guus Kusters, Pet van de Luijtgaarden, Studio Mae Engelgeer, Stang Gubbels, Pieke Bergmans, Studio Thomas Vailly, Peter Zegveld, Tjep., Marleen Sleeuwits, Overtreders W, Driessens & Verstappen, Floris Hovers, Frank Bruggeman, Studio Drift, Sachi Miyachi, Raw Color, Otto Kaan, Martijn Engelbregt, Studio Job, Krijn de Koning, Ineke Hans, Dirk van Weelden en KesselsKramer.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
Anne van der Zwaag,
bal!,
Christie van der Haak,
Dirk van Weelden,
Driessens & Verstappen,
Edwin Oudshoorn,
Floris Schoonderbeek,
Frederik Molenschot,
ineke hans,
Isabelle Wenzel,
Jelle Mastenbroek,
Krijn de Koning,
Lonneke van der Palen,
Makkink & Bey,
Marie Cecile Thijs,
Marleen Sleeuwits,
Nynke Koster,
Overtreders W,
Pet van de Luijtgaarden,
Peter Zegveld,
Pieke Bergmans,
René van Engelenburg,
Richard Hutten,
Rolf Bruggink,
Sachi Miachi,
Soestdijk