Renovatie fort bij Krommeniedijk

Zo behoudend mogelijk renoveren met behoud van oude details en toch zorgen voor een comfortabel binnenklimaat. Dat was de lastige opdracht bij de renovatie van het Fort bij Krommeniedijk in Uitgeest. Architect Jeroen Hooyschuur en bouwbedrijf Akerbouw gingen in opdracht van Stadsherstel Amsterdam de uitdaging aan, daarbij geholpen door prefab vloerenleverancier VBI.

We zijn momenteel bezig met het herontwikkelen van dit fort”, vertelt architect Jeroen Hooyschuur. “Het krijgt een woonbestemming voor jong volwassenen en er komt een horecagelegenheid met ontmoetingscentrum voor de fietsers die hier langskomen. Daarnaast komt er een museumgedeelte. Vanuit de ontvangstruimte word je door het fort geleid en krijgt je het verhaal van het fort verteld.”

Rijke geschiedenis

Hooyschuur: “Het fort maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam en behoort tot het Unesco werelderfgoed. Begin 1900 is het fort ontwikkeld ter bescherming van de stad.” Het fort werd voltooid in 1904. Maar in 1914, toen de eerste wereldoorlog uitbrak, was het dankzij de komst van vliegtuigen meteen al verouderd. Er is dus nooit in en rond het fort gevochten, maar er waren wel soldaten gelegerd en het heeft dienst gedaan als opslag voor defensie. In het gebouw zijn nog veel elementen die herinneren aan deze geschiedenis, zoals de nummers in de slaapzalen, het geschilderde marmerpatroon in de officierenruimte, diverse krabbels en tekeningen op de muren, de toiletten en de keuken. Al deze oude elementen blijven behouden. Ook worden de originele stalen deuren gezandstraald en teruggeplaatst.

Uitdaging

De buitenkant van het fort wordt waar nodig gerestaureerd en gereinigd, maar behoudt zijn verweerde uitstraling. Hooyschuur: “De grootste uitdaging is om het gebouw zo min mogelijk aan te tasten. We hebben het hier over een monument, dus je wilt zo min mogelijk ingrepen doen en alles zo authentiek mogelijk laten voor de bezoekers die straks komen. Aan de andere kant is het zo dat er gewoond moet worden, en je wilt een prettige plek om te kunnen wonen.” Om het fort toekomstvast te maken, wordt het vanaf de basis flink aangepakt. Dat begint bij de vloeren. De oude vloeren waren in het zand gestort en voldeden niet meer. Een nieuwe betonnen vloer zou echter te zwaar worden voor de oude, geheide fundering, dus werd er gezocht naar een alternatief dat kon voldoen aan de hoge eisen voor comfort, gezondheid, leefbaarheid en energiezuinigheid. Uiteindelijk viel de keus op de PS-renovatievloer Standaard van VBI.

Mooi en licht van gewicht

Er waren een aantal redenen om voor de vloeroplossing van VBI te kiezen, vertelt Jeroen Hooyschuur: “Allereerst vanwege de vele kleine ruimtes. Het is moeilijk om daar nieuwe vloeren aan te brengen. De traditionele balken-broodjesvloer is een stuk zwaarder en het is voor de werklui heel vervelend om in die kleine ruimtes met die zware elementen te lopen. Daarnaast wilde de constructeur niet te veel gewicht toevoegen aan het bestaande gebouw. Dat voorkom je door dit vloertype toe te passen. We hebben straks een mooie geïsoleerde vloer waarop vloerverwarming aangebracht kan worden. Daardoor kan het binnenklimaat goed geregeld worden.” De PS-renovatievloer Standaard van VBI bestaat uit stalen liggers en vulelementen die zeer lichtgewicht zijn en met een of twee personen handmatig verwerkt kunnen worden. Er is dus ook geen bouwkraan nodig. De kwaliteit van deze vloer, die wordt afgewerkt met een gewapende betonnen druklaag, is te vergelijken met die van nieuwbouw.

Bijzonder project

Behalve comfortabel en zo authentiek mogelijk wordt het fort ook duurzaam gemaakt. Hooyschuur: “We willen het gebouw zo klimaatneutraal mogelijk uitvoeren, dus we gaan grond-aardwarmte toepassen en op het dak komen pv-panelen. Zo hopen we zo min mogelijk energie van derden te gebruiken.” Grijs water uit het fort wordt opgevangen en gebruikt om toiletten mee door te spoelen. Op het dak moet straks gras gaan groeien, begraasd door schapen. Zo gaat het fort straks weer op in zijn omgeving. Hooyschuur: “Dit is voor ons een heel bijzonder project. Het maakt onderdeel uit van Unesco werelderfgoed, dus het is heel mooi om aan zoiets te mogen werken. Ik vind daarnaast de functie ook heel bijzonder: de woongroep en de maatschappelijke functie. Dat is toch een hele mooie invulling van zo’n gebouw!”

De rubriek Praktijkcase is een samenwerking tussen een fabrikant en het vakblad ArchitectuurNL. Op deze pagina’s laat de fabrikant zien hoe een product of dienst wordt toegepast in een project en hoe ze kunnen samenwerken met de architect.

Fotografie: Jan Willem Schouten