Verrijkte werkomgeving door Enrichers

Enrichers is een experimenteel designlabel met een kantoorcollectie gebaseerd op neurologisch onderzoek. Uitgangspunt is het principe van ‘de verrijkte werkomgeving’ waarbij de hersens worden geactiveerd met fysieke en sensorische prikkeling. ‘De basis is wetenschappelijk maar uiteindelijk zijn het functionele meubels.’

De statafel Elephunk van het experimentele designlabel Enrichers heeft een zacht, leerachtig tafelblad dat prettig aanvoelt als je erover wrijft. Bovendien steken er kleine reepjes omhoog, die speels meebewegen met de vingers en sterk genoeg zijn om aan de te friemelen. Rond de hoge tafel liggen Floatiles, zachte met water gevulde vloertegels die opbollen en meeveren met voetbewegingen, zodat je bij het staan voortdurend moet zoeken naar het juiste evenwicht. Boven de tafel hangt een lamp die bestaat uit tientallen reepjes semitransparant glanzende kunststof die boven en onder vastzitten aan een ijzeren staaf die in wisselende snelheden ronddraait. Daardoor oogt deze Holon als een enorme zeepbel die danst in de wind. ‘Wij maken producten die de fysieke en daarmee ook de sensorische ervaring verrijken. Ons lichaam is helemaal niet toegerust om de hele dag stil te zitten en naar een scherm te kijken’, zegt Govert Flint, ontwerper en initiatiefnemer van Enrichers.

Cambridge University

Meubels die prikkelen en uitdagen, nieuw is het niet. De werkomgeving is de laatste tien jaar ingrijpend veranderd. Het begon met het flexwerken, waarbij werknemers uitzwermen door het kantoor. Vervolgens moesten de werknemers geprikkeld, zelfs uitgedaagd worden. Het kantoor moet speelser en huiselijker zijn met een loungehoek met hangmat of een tafeltennistafel. Het verschil is dat de prikkelende Enrichers-collectie is gebaseerd op het wetenschappelijke principe van enriched environment of ‘de verrijkte omgeving’. Flint: ‘Al in de jaren vijftig is met onderzoek aangetoond dat muizen in een grote kooi met loopraderen, verstophokjes en verschillende voedselbakjes meer vertakkingen in de hersenen hebben dan soortgenoten in een kaal hokje.’ Waarom zou deze ‘verrijking’ bij mensen dan niet ook betere verbindingen binnen en tussen hersengebieden stimuleren, zo vroeg Flint zich af. ‘In een verrijkte omgeving worden meer hersendelen geactiveerd, kan er meer informatie worden verwerkt, wat uiteindelijk ook creativiteit kan opwekken. Meer visuele prikkels en fysieke verrijking kunnen helpen werknemers gezonder én productiever te maken.’

Tijdens zijn onderzoek kwam Flint in contact met professor Jenny Morton aan de universiteit van Cambridge, een expert in enriched environments. ‘Met haar zijn de vijf uitgangspunten van onze collectie gedefinieerd.’ De meest voor de hand liggende is motorische stimulatie. ‘Bepaalde hersengebieden worden geactiveerd door lichaamsbeweging.’ Dat inspireerde tot het ontwerp van de Buoy Chair, een kruk met een halfronde onderkant waardoor je tijdens het zitten draait en wiegt. ‘Als je erop zit, moet je voortdurend zoeken naar je balans. Dit is niet alleen goed voor je rugspieren maar het werkt ook ontspannend.’ Ook activatie van hersengebieden door visuele stimulatie klinkt logisch. ‘Iedereen houdt van een kamer met uitzicht. Deze dynamische oriëntatiepunten worden gesimuleerd met de bewegende Holon lamp.’

Nanopoeder

Meer speculatief is de werking van meubels die uitgaan van somatosensorische stimulatie, waarbij de verrijkte omgeving een tactiele ervaring biedt, of van zintuigelijke ervaringen als geur. Bijvoorbeeld in de vorm van een tafelblad waaraan je vingers kunnen friemelen of bijzondere planten. Cognitieve stimulatie is gebaseerd op leerprocessen en sociale interactie. ‘Daarvoor hebben we de Bambata ontworpen, een tweezitsbank waarvan de zitting feitelijk een platte ballon met water is, zodat je meegolft op de bewegingen van de persoon naast je. Dit geeft niet alleen een nieuwe zitervaring maar lokt ook sociale interactie uit.’ De meest complexe stimulatie is met ‘circadiaanse ritmes’, waarbij met licht en temperatuur het bioritme wordt beïnvloedt. ‘De Blue Sky Lamp heeft een lens opgebouwd uit industrieel nanopoeder vermengd in kunsthars, dat in de verfindustrie wordt gebruikt voor een gelijkmatige verdeling van kleur. Hierdoor wordt ledlicht op dezelfde manier verstrooid als het zonlicht in de atmosfeer.’

Flint raakte gefascineerd door interactieve en bewegende meubels tijdens zijn masterstudie aan de Design Academy Eindhoven; hij had toen al een studie Bouwkunde aan de TU Delft afgerond. In Eindhoven studeerde hij in 2012 af met de Bionic Chair. Deze mechanische stoel met arm en beenleuningen fungeert als een computermuis. Met het lichaam worden verschillende onderdelen van de stoel bewogen die daarmee besturingscommando’s afgegeven. ‘Ik werk nog steeds aan nieuwe toepassingen van de Bionic Chair, bijvoorbeeld in de game-industrie.’ Onder de noemer Institute of Applied Motions startte Flint een doorlopend onderzoek naar meubels waarin fysieke beweging centraal staat. Hierbij stuitte hij op het principe van de verrijkte omgeving. Met vier andere ontwerpers heeft hij Enrichers opgericht om dit principe te vertalen naar concrete producten. Daarvoor maakten ze een gezamenlijke studiereis naar Cambridge University en scouten ze ook naar bestaande ontwerpen die in het concept van de verrijkte omgeving vallen, zoals de Blue Sky Lamp van Chris Kabel uit 2014.

Drie proefopstellingen

In The Base, een kantoorcomplex op luchthaven Schiphol, staan nu drie proefopstellingen van een verrijkte werkomgeving. ‘Bedrijven in de The Base kunnen deze ruimte reserveren voor meetings of vergaderingen’, aldus Flint. Als tegenprestatie moeten ze een uitgebreid enquêteformulier invullen over zichzelf, de aard van de bijeenkomst en de ruimtelijke ervaring. Deze gegevens worden door Jenny Morton uit Cambridge gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, waarvan uiteindelijk ook Enrichers gebruik kan maken om hun collectie te verfijnen. Ook heeft de Britse professor op locatie geadviseerd over de inrichting. Op basis daarvan heeft Enrichers drie ruimtes gecreëerd met verschillende intensiteit maar waarin alle vijf manieren van verrijking (motorisch, visueel, somatosensorisch, cognitief en circadiaans) aan bod komen. De meeste prikkeling geeft Extra Chunky, een afgeschermde plek met Holon lampen, Elephunk statafel en de Floatiles. De Spicey heeft subtiele activering met een dynamische lichtsterkte en een tafelblad met een metalige en reflecterende coating die toch zacht aanvoelt. Plain heeft een ontspannende sfeer met natuurlijk licht van de Blue Sky Lamp, zachte krukjes met een draaiende zitting en wanddoeken in zwart, wit en grijstinten om de ruimte af te schermen. ‘Zo kunnen we heel specifiek meten hoe mensen op uiteenlopende prikkelingen reageren.’

Treinen, pleinen en parken

De proefopstelling in The Base moet Enrichers voldoende inzicht opleveren om uiteindelijk interieurs op maat te kunnen maken voor een bedrijf. ‘Werken er veel millennials of juist ervaren werknemers. Wordt er gewerkt onder hoge deadlines of juist met flexibele werktijden. Dat vraagt om verschillende manieren van verrijking. Door en proefopstelling in het bedrijf te plaatsen kun je daarachter komen.’ Daarom start Enrichers binnenkort met een pilot met de NS voor de inrichting van treinen en eventueel stations. Met AMS, het onderzoekslab van de gemeente Amsterdam, worden de mogelijkheden van een verrijkte openbare omgeving zoals pleinen en parken verkend. Flint: ‘Ons doel is niet per se om mensen beter te laten presteren, maar juist om mensen gelukkiger te maken in hun werkomgeving, met een betere prestatie als gevolg.’ Dus ook kantoorinrichters die alleen een stimulerend of interactief meubel zoeken, kunnen terecht bij Enrichers. ‘De basis is weliswaar wetenschappelijk maar uiteindelijk zijn het functionele meubels.’

The Base Schiphol

De drie proefopstellingen in The Base op Schiphol zijn tot de zomer te bezichtigen of gebruiken door geïnteresseerde architecten, interieurontwerpers en projectontwikkelaars. Voor een afspraak, zie www.enrichers.nl