Glazen paviljoen Studio Maks

Architect Marieke Kums van Studio Maks ontwierp een min of meer driehoekig paviljoen voor Park Vijversburg in Friesland. Een draagconstructie ontbreekt. De glazen gevels fungeren als dragers van het dak. Senior adviseur Han Krijgsman van ABT liet zich bij de uitwerking van de glasconstructie inspireren door het principe van de glazen balustrades die aan de onderzijde worden ingeklemd. Krijgsman: ‘Dit is nog niet eerder vertoond, maar we moesten wel eerst een mentale drempel over.

Een paviljoen met een nogal gewaagd concept, zo omschrijft architect Marieke Kums van Studio Maks haar ontwerp. En terecht, want zowel constructief als klimaattechnisch zijn grenzen van het mogelijke opgezocht. Kums maakte het ontwerp met Junya Ishigami, een bevriende Japanse architect. Om de opdrachtgevers te overtuigen van de haalbaarheid schakelde ze ABT in om het ontwerp constructief maar ook bouwkundig, bouwfysisch en klimaattechnisch uit te werken. Projectleider Jeroen ter Haar zorgde voor de afstemming van al deze disciplines binnen ABT.

Stabiliteit

In de eerste uitwerking lag het accent vooral op de constructie en dan blijkt minimalistisch in Japan behoorlijk minder te zijn dan bij ons, zegt senior-adviseur Han Krijgsman die het constructieve ontwerp voor zijn rekening nam. “Uiteindelijk bleek dat we alleen maar ruimte zouden krijgen om in de voegen tussen de glasplaten stalen kolommetjes aan te brengen. Maar dat is wel heel minimaal en bouwfysisch ook lastig vanwege de koudebrug. En hoe los je dan de stabiliteit op? Toen kwam het besef dat het meer voor de hand lag om de glasconstructie van het driehoekige gebouw daarvoor te gebruiken en de stalen kolommetjes helemaal achterwege te laten.”

Glasconstructie

Han Krijgsman liet zich bij de uitwerking van de glasconstructie in eerste instantie inspireren door het principe van de glazen balustrades die aan de onderzijde worden ingeklemd. ‘Dan moet het toch ook mogelijk zijn om twee glasplaten op enige afstand van elkaar in te klemmen en daar een licht dak overheen te leggen?’ Om dat nader uit te werken, schakelde hij ABT-collega Diana de Krom in als glasconstructeur.

Krijgsman: ‘Wat we nu gedaan hebben, is nog niet eerder vertoond. Daarvoor moesten we wel een mentale drempel over. Om te voorkomen dat de markt alleen risico’s zou zien en met een veel te hoge prijs zou komen, moesten we alle ins en outs uitwerken om de uitvoerbaarheid van het ontwerp aan te tonen. Waarbij we het voordeel hadden van alle ervaring die we al hebben met glasconstructies.’

Klimaatconcept

Ook het klimaatconcept is inventief. ‘Het is een bezoekerscentrum. Mensen komen dus van buiten. Het binnenklimaat mag daarom best enigszins de buitentemperatuur volgen’, geeft Jeroen ter Haar aan. Met vloerverwarming/koeling in de dekvloer wordt het basiscomfort op continupeil gehouden. Met de ventilatie wordt de finetuning gedaan, afhankelijk van de weersinvloeden en het gebruik.

Voor de inblaas van verse lucht zijn kanalen ingestort in de funderingsbalk. Door sleuven tussen de dekvloer en de betonnen wanden wordt mechanisch ingeblazen. De lucht wordt vervolgens weer afgevoerd via een sleuf langs de rand van het plafond. Voor de regeling daarvan zijn kleppen opgenomen boven het plafond. De lucht wordt afgevoerd via de dakrand. Het gebouw heeft een strakke dakrand zonder ruimte voor zonwering of een overstek. Wel kan er vitrage aan de binnenzijde worden opgehangen, waarbij de ruimte tussen glas en vitrage gaat werken als een klimaatgevel.

Tekst en fotografie: Henk Wind