Recht volgens Ruby: plaatsing kunstwerk afdwingbaar?

Mag een gemeente een kunstwerk, dat duidelijk ontworpen is om te worden geplaatst op een bepaalde locatie, vanwege buurtprotest niet plaatsen? En moet het kunstwerk dan op een andere locatie worden geplaatst? Deze vragen worden aan de rechter voorgelegd in een zaak tussen de gemeente Amsterdam en kunstenares Femke Schaap.

Ontwerp

Schaap is een kunstenares die bekend staat om haar unieke ruimtelijke video-installaties. Voor de groenstrook langs de Theophile de Bockstraat in Amsterdam ontwerpt zij in opdracht van de gemeente een kunstwerk genaamd ‘WEstLAndWElls’. Na een informatiebrief aan de buurt volgen felle protesten en ondanks het feit dat de fundering al wordt gelegd en de delen van het kunstwerk klaarliggen, trekt de gemeente de stekker eruit. Voor de kunstenares totaal onverwacht.

Plaatsing kunstwerk afdwingbaar?

Bezwaren van buurtbewoners tegen de verleende omgevingsvergunning, werden door de Amsterdamse bestuursrechter immers ongegrond verklaard. De gemeente heeft de belangen volgens de bestuursrechter zorgvuldig afgewogen. De gemeente houdt desondanks voet bij stuk en ziet af van plaatsing. Schaap laat het er niet bij zitten en vraagt in kort geding om de gemeente te veroordelen het kunstwerk te plaatsen op de oorspronkelijke locatie, dan wel een andere, passende locatie. De voorzieningenrechter wijst de vorderingen van Schaap af. De gemeente mag de belangen van de buurtbewoners voor laten gaan. Plaatsing op een andere locatie wordt niet toegewezen omdat het onduidelijk is hoe dat dan zou moeten verlopen. Schaap geeft niet op en gaat in hoger beroep. Ze eist weer plaatsing op de oorspronkelijke locatie en anders op een alternatieve locatie. Daarbij voegt ze ditmaal een draaiboek, waarin onder andere staat hoe de keuze voor een alternatieve locatie zou moeten plaatsvinden en hoe de plaatsing zou moeten verlopen.

Lichtvervuiling

Schaap vindt het hof gedeeltelijk aan haar zijde, omdat overeenkomsten naar redelijkheid en billijkheid moeten worden uitgelegd. Ondanks de afspraak met Schaap, mag de gemeente de belangen van de buurt zwaarder wegen. Het verzet tegen het kunstwerk is hardnekkig en richt zich voornamelijk op de gevreesde (on-)veiligheid ervan en de ‘lichtvervuiling’ door de voortdurende videoprojectie. Het kunstwerk hoeft dan ook niet op de oorspronkelijke locatie te worden geplaatst. De gemeente moet zich echter, gelet op het belang van Schaap en de gemaakte afspraak, niet alleen inspannen een andere geschikte locatie te vinden, maar is daartoe ook verplicht. Ik ben benieuwd waar en wanneer het kunstwerk een definitieve plek zal vinden.

De link naar de uitspraak en de samenvatting daarvan op IE-forum.nl

Tekst: Ruby Nefkens, advocaat intellectueel eigendom, ICT, design, architectuur, kunst, media, privacy.
Telefoonnummer: 06 43368063
nefkens@vandersteenhoven.nl

Beeld: Femke Schaap

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 1 van 2018