Namaak Caravaggio’s

Mag een opdrachtgever verwachten dat een architect of interieurontwerper waarschuwt over het mogelijk schenden van intellectuele eigendomsrechten, zoals auteursrechten, bij het aanschaffen van producten? Over deze vraag liet de rechtbank Amsterdam zich onlangs uit, in een zaak over het ontbreken van een advies van de ontwerper bij de transformatie en inrichting van een voormalig kantoorgebouw tot appartementen in Den Haag.

Interieurontwerp

Het voormalige kantoorgebouw van het Hoofdproductschap voor Akkerbouwproducten in Den Haag Zorgvliet is een rijksmonument uit 1955 ontworpen door architect Jan Buijs. Voor het ontwerp van de transformatie van het gebouw tot 32 woningen en 60 hotelappartementen (B-apart Kennedy) krijgt architect Wim Woensdregt van ADP Architecten opdracht van hoteleigenaar Beapart. Na het faillissement van ADP neemt Wim Woensdregt de overeenkomst tussen de hoteleigenaar Beapart en ADP over. Suzanne Holtz Studio wordt voor het interieurontwerp door Woensdregt als onder-opdrachtnemer ingeschakeld.

Caravaggio lampen

In het interieurontwerp van Suzanne Holtz Studio zijn Caravaggio lampen opgenomen van het Deense bedrijf Lightyears. De Caravaggio lamp is een auteursrechtelijk beschermd ontwerp van Cecilie Manz. De lamp is ook als Europees model geregistreerd.

Beapart kiest er vervolgens voor niet deze originele lampen te kopen, maar om soortgelijke lampen in China te laten maken. Vooraf vraagt Beapart aan Suzanne Holtz of zij kan adviseren over de wet- en regelgeving die geldt wanneer zij bepaalde producten in China zou inkopen. Holtz en Woensdregt geven aan daar niet deskundig genoeg voor te zijn. Beapart koopt de namaak en hangt deze op in het hotel.

Niet lang daarna valt er bij Beapart een brief op de mat van Lightyears. Lightyears stelt dat Beapart inbreuk op de intellectuele eigendomsrechten op de Caravaggio lampen maakt en stelt Beapart daarvoor aansprakelijk. Uiteindelijk wordt de zaak geschikt. Beapart betaalt ruim € 35.000 aan Lightyears en maakt daarbij ook nog zo’n € 5.000 aan kosten.

Onbetaalde rekening en waarschuwingsplicht

Woensdregt start een procedure tegen Beapart omdat deze ongeveer € 20.000 onbetaald laat voor de door Woensdregt en Holtz verrichte werkzaamheden. Beapart eist op haar beurt hetzelfde bedrag van Woensdregt, omdat Woensdregt de tussen hen geldende overeenkomst niet is nagekomen. Volgens Beapart had Holtz moeten waarschuwen dat het aanschaffen van de lampen in China mogelijk een schending van intellectuele eigendomsrechten met zich meebracht. Doordat Beapart niet is gewaarschuwd heeft zij een vergoeding van € 35.000 moeten betalen aan Lightyears en kosten moeten maken.

Overeenkomst

Het draait in deze zaak dus om wat tussen partijen is overeengekomen op dat gebied. In Annex A van de overeenkomst worden de werkzaamheden met betrekking tot de producten als volgt omschreven: ‘review and approve proposed samples of lightning fixture types and finishes (where not custom made)’. Het artikel verplicht tot het bekijken en goedkeuren van de samples van lampen die geen maatwerk zijn, zoals de lampen uit China, aldus Beapart. Hieruit zou een advies- en waarschuwingsplicht op het gebied van intellectueel eigendomsrecht voortvloeien. Hier gaat de rechter niet in mee. Uit de omschrijving in Annex A van de overeenkomst kan geen advies- of waarschuwingsplicht van op het interieurontwerp toepasselijke regelgeving, zoals intellectuele eigendomsrechten, worden afgeleid.

Expertise architect of interieurontwerper

Vervolgens bekijkt de rechter of het adviseren of waarschuwen over het mogelijk schenden van intellectuele eigendomsrechten onder de werkzaamheden van een redelijk handelend en bekwaam architect of interieurontwerper valt. Dus al heb je er niets over afgesproken, kan het dan toch niet tot je verplichting behoren? Ook hier oordeelt de rechter van niet. Kennis over deze rechten en een eventuele schending daarvan heeft een zeer specifiek en juridisch karakter. De architect of interieurontwerper zou er een tweede baan naast krijgen als hij of zij bij iedere opdracht advies over deze rechten zou moeten geven.

Een architect of interieurontwerper is volgens de rechter dan ook geen deskundige op dit gebied. Zelfs niet als wordt aangenomen dat een architect of interieurontwerper bekend is met het bestaan van intellectuele eigendomsrechten op producten. Beapart mocht dus niet verwachten dat Woensdregt of Holtz haar zou adviseren of waarschuwen over een mogelijke inbreuk van Beapart op rechten van derden. Van een tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst is dan ook geen sprake.

De rechter merkt daarbij nog op dat Beapart, ondanks mededelingen van Woensdregt en Holtz dat zij niet deskundig genoeg zijn op het gebied van intellectuele eigendomsrechten, toch de lampen in China liet maken. De gevolgen van het kopen van de Chinese lampen komen daarom geheel voor risico van Beapart. Een duidelijk geval van eigen schuld.

Geheimhoudingsplicht

Beapart vindt ook dat Woensdregt de tussen hen overeengekomen geheimhoudingsplicht heeft geschonden. Woensdregt en haar onder-opdrachtnemer waren verplicht de informatie en documentatie over de bouw en verbouwing van het hotel geheim te houden. Holtz zou de geheimhouding hebben geschonden, omdat zij tegen Lightyears zou hebben gezegd dat Beapart de lampen liet namaken in China. De rechter oordeelt echter dat Lightyears zelf, via de website van het hotel, heeft ontdekt dat Beapart de inbreukmakende lampen heeft gebruikt. Daarnaast blijkt niet dat Holtz op een andere manier geheime informatie met Lightyears heeft gedeeld.

Geen adviesplicht architect over schending rechten

Architecten en interieurontwerpers kunnen opgelucht ademhalen. Er geldt voor hen geen advies- of waarschuwingsplicht over een mogelijke schending van intellectuele eigendomsrechten door hun klanten. Het maakt ook niet uit dat je als architect of interieurontwerper bekend bent met het bestaan van deze rechten. Het geven van advies- of waarschuwingen hierover hoort eenvoudigweg niet bij de normale werkzaamheden.

Partijen zijn natuurlijk altijd vrij om iets anders met elkaar af te spreken. Een advies- of waarschuwingsplicht op zo’n specifiek terrein is voor de architect of interieurontwerper echter niet aan te raden. Raadpleeg daarvoor een deskundige!

Tekst: Ruby Nefkens, advocaat intellectueel eigendom, ICT, design, architectuur, kunst, media, privacy.

Foto gevel Hoofdproductschap voor Akkerbouwproducten • Foto Jan van Galen, RCE

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 3 van 2018