Flexibele toiletindeling Ziggo Dome

Toiletten doen het vooral heel goed wanneer ze je niet bijblijven, het zijn immers niet de toiletten waarvoor mensen naar een concert komen. De toiletten moeten goed en snel werken, veilig zijn en voelen en daarnaast natuurlijk hygiënisch zijn. Omdat het aantal vrouwen en mannen per concert kan variëren, bedacht Job Schroën voor de Ziggo Dome in Amsterdam een slimme oplossing om het aantal heren- en damestoiletten hier telkens op af te kunnen stemmen.

Anders dan bij sommige sport- en concertzalen staat bij de Ziggo Dome niet het evenement centraal maar de beleving van de bezoekers. Deze gedachte had veel invloed op de organisatie van dit gebouw rond een hele grote zaal voor 17.000 bezoekers. Het publiek moet van begin tot het einde van het bezoek een prettige ervaring hebben. Zo moesten de garderobes niet alleen groot genoeg zijn, maar ook in recordtempo de bezoekers kunnen bedienen. Vele toegangen tot de zaal zorgen voor een vlotte doorstroming. Ook de toiletten zijn natuurlijk onderdeel van de beleving van de bezoekers. Toiletten doen het vooral heel goed wanneer ze je niet bijblijven, het zijn immers niet de toiletten waarvoor mensen naar de Ziggo Dome komen. De toiletten moeten goed en snel werken, veilig zijn en voelen en daarnaast natuurlijk hygiënisch zijn.

Toiletgroepen

In dit kader was het een geluk dat het gebouw zich op de gemeentegrens bevindt van Amsterdam en Ouderkerk aan de Amstel. Hierdoor kon het gebouw aan de zuidkant aansluiten op het riool van Amsterdam, de noordzijde is aangesloten op het riool van Ouderkerk aan de Amstel. Onder alle omstandigheden zal in ieder geval de helft van de toiletten blijven werken. De Ziggo Dome is een vrijwel symmetrisch gebouw. De bezoekers hebben een kaartje voor de zaalvloer, eerste of tweede ring, elk van deze lagen heeft twee grote toiletgroepen. Er is gekozen voor een indeling van de toiletten waarbij vrouwen nooit een urinoir kunnen zien zonder dat ze een herentoiletgroep inlopen. De toiletgroepen hebben geen entreedeur, die is bij het intensieve gebruik niet zinvol. Bij binnenkomst van de toiletgroep is deze meteen goed te overzien, wat het gevoel van veiligheid vergroot en misschien ook mensen met haast geruststelt. In de praktijk blijkt trouwens dat mensen regelmatig in de rij staan voor toiletten die niet gebruikt worden. Op dit moment wordt dit opgelost door medewerkers die af en toe de deuren van de ongebruikte toiletten open zetten, als er een rij staat.

Borsato, Madonna en Rammstein

Een bijzonder probleem bij dit gebouw is het aantal toiletten. Bij een gebouw van deze grootte is alles groot in oppervlak en aantallen. Het gebouw heeft 246 urinoirs en 265 toiletten, wat genoeg is voor een ‘normaal’ concert. Er zijn natuurlijk concerten waar vooral vrouwen of mannen op af komen. Bij een concert van Marco Borsato is eigenlijk extra capaciteit nodig van damestoiletten, terwijl dan de extra capaciteit herentoiletten (voor het concert van Rammstein) niet goed wordt gebruikt. Een oplossing met extra capaciteit was zowel in ruimtegebruik als financieel niet haalbaar. Daarom zijn op de begane grond twee toiletgroepen gemaakt die flexibel gebruikt kunnen worden. In de langwerpige toiletgroepen kan op drie plekken een rolluik gesloten worden. Op deze manier zijn verschillende standen mogelijk (per toiletgroep):
Indeling ‘Marco Borsato’: Heren: 17 urinoirs en 6 wc’s; Dames: 35 wc’s
Indeling ‘Madonna’: Heren: 17 urinoirs en 15 wc’s; Dames: 26 wc’s
Indeling ‘Rammstein’: Heren: 17 urinoirs en 24 wc’s; Dames: 17 wc’s.

Ook kunnen er, wanneer er stoelen op de zaalvloer staan en er daardoor minder bezoekers zijn, stukken toiletgroep worden afgesloten. De rolluiken kunnen zelfs tijdens een concert eenvoudig geopend en gesloten worden, wat erg goed blijkt te werken.

Job Schroën was als projectarchitect bij Benthem Crouwel verantwoordelijk voor het ontwerp van de Ziggo Dome. Hij heeft inmiddels zijn eigen bureau, September architectuur. Eerder verscheen een interview met Schroën in ArchitectuurNL #04/2014.

Projectgegevens Ziggo Dome Amsterdam:
Programma: concertzaal voor 17.000 bezoekers, 265 toiletten, 246 urinoirs
Opdrachtgever :Black Box Real Estate
Ontwerp: Benthem Crouwel architekten
Installatieadviseur en installateur: Warmtebouw Utrecht
Loodgieterinstallaties: Sanitair Hoogendoorn
Oplevering 2012

Tekst en fotografie: Job Schroën
Dit artikel stond in ArchitectuurNL nummer 8 van 2014