Renzo Piano is een grote naam in de architectuurwereld. Om dan een gebouw rond de creatie van ‘de meester’ te plooien, daar is moed voor nodig. David Spierings, associate architect bij V8 architects, zegt dat toen zij de uitbreiding van de KPN Toren op de Rotterdamse Wilhelminapier als opdracht kregen, één ding helder was: het mocht beslist geen Pianocloon worden! V8 maakte er een transparante terminal in glas en staal van met respect voor Piano.
‘Ik denk dat we in onze opzet geslaagd zijn en dat onze terminal als uitbreiding van de KPN-toren met alle respect voor het ontwerp van Renzo Piano tot stand gekomen is’, zegt associate architect David Spierings. Als je erop afloopt, lijkt het of de plintbebouwing er altijd al stond, zo heeft de architect het ook bedoeld. De bakstenen kern liet V8 als kenmerkend architectonisch element van het bestaande KPN-kantoor bewust staan.‘De rest van ons ontwerp flirt als het ware met de schuine stalen kolom waarop de gevel afsteunt. Je kunt dan ook goed zien dat beide gebouwen in twee verschillende tijden gemaakt zijn maar toch harmonieus op elkaar aansluiten. Door de materiaalkeuzes die we maakten, zie je goed wat van Piano en wat van ons is.’
Plintbebouwing
Spierings vertelt dat Renzo Piano direct enthousiast was over het ontwerp van V8. Wat hem vooral aanstond, was dat de plintbebouwing nu eindelijk gerealiseerd is. De plint heeft nu een publieke functie als aanjager van de rest van de Wilhelminapier. ‘In het oorspronkelijke ontwerp van Piano was die publieke plint ook bedacht, maar dat volume is destijds wegbezuinigd’, weet Spierings. ‘Die onfortuinlijke beslissing maakte van de kop van de pier een saai kaal plein. Het leven begon pas in de verte bij Hotel New York. Door die plintbebouwing alsnog te realiseren met de oorspronkelijke aanjaagfunctie, er zit onder meer een restaurant in de plint, stemde Piano ruimhartig in met ons ontwerp.’
Ingewikkelde klus
Een bibliotheek is onderdeel van de uitbreiding. Bouwtechnisch gezien was dat volgens Spierings een ingewikkelde klus. De vloer kon de belasting van de trap en de kast die V8 voor de ruimte bedacht niet aan. Dit probleem is opgelost met een staalconstructie die de krachten afdraagt naar de kern en de dragende achterwand van het gebouw. ‘Door deze staalconstructie hangen de eiken trap en de kast als het ware in het gebouw. De bibliotheek zelf is ontstaan vanuit het idee dat niet iedereen er zijn eigen archiefkast op gaat nahouden, maar dat alle informatie die het bewaren waard is, onderdak vindt in een centrale ruimte. Door alles in eiken te materialiseren, voelt de bibliotheek aan als een veilige, knusse ruimte waarin je je even kunt terugtrekken uit de dagelijks kantoorhectiek. Door het gebouw heen zijn her en der zithoekjes bedacht, ook uitgevoerd in licht eiken.’
Dubbel gekromd glas
Aan de kant van de Erasmusbrug heeft de uitbreiding – Spierings spreekt over het experience gedeelte – een publiek karakter. Aan de achterzijde ligt de kantooringang bedoeld voor personeel en gasten van KPN zelf. Het bijzondere aan het glas is dat het zich om de pyloon heen plooit. Aan de andere hoek van het gebouw buigt het glas terug. Productietechnisch gezien zijn die gevelvlakken volgens Spiering een onvervalst stukje glaskunst. Het bijzondere eraan is dat het om vrij grote glasvlakken gaat die én dubbel gekromd zijn én uitgevoerd in triple glas van Guardian.
Stralingswerend triple glas
De binnenwanden van het auditorium bestaan uit gelaagd glas van Saint-Gobain dat is voorzien van folie met vloeibare kristallen. Voor de benodigde privacy kan dit glas met één druk op de knop blind geschakeld worden. Aan waterzijde van het auditorium zit stralingswerend triple glas in de profielen. Spierings legt uit dat die toepassing te maken heeft met het zogenoemde plasbrandscenario. Mocht er, bijvoorbeeld door een lekkende olietanker, brand op het water ontstaan, dan moeten de gevels van gebouwen die binnen 20 meter van de kade liggen een uur lang bestand zijn tegen een felle brand. Met hun afmeting van 3,6 x 4,8 meter zijn dit volgens Spierings heel bijzondere ruiten.
Terminal
De uitbreiding van de KPN-toren is als een terminal met grote glasvlakken vormgegeven. ‘KPN is een bedrijf dat snel verandert. Je weet dus dat het experience deel en het kantoor na vijf tot tien jaar achterhaald zijn. We hebben het daarom als terminal ontworpen zodat je het interieur gemakkelijk aan veranderende behoeftes kunt aanpassen terwijl de architectuur van de plint in tact blijft.’ De uitbreiding is als staalconstructie uitgevoerd omdat de bestaande kelderbak waarop de plint staat niet meer gewicht verdroeg.
Ruwbouw is afbouw
‘Om zoveel mogelijk gewicht te besparen, hebben we daarom gekozen voor ‘ruwbouw is afbouw’. Bovendien moest het er in onze optiek niet te gelikt en gladjes uitzien. Dat past niet bij het karakter van een terminal; een systeemplafond zou bijvoorbeeld ‘killing’ zijn in deze situatie.’ De architect vindt de ‘ruwbouw is afbouw’-opzet geslaagd. ‘Dat is zeker niet alleen aan ons te danken. maar ook aan het vakmanschap van de bedrijven waarmee we samenwerkten. Zo zijn alle stalen koppelingen die je ziet, met oog voor detail ontworpen én uitgevoerd. Het mocht best grof zijn, maar omdat alles in het zicht blijft, moest het wel netjes worden uitgevoerd. Dat is dus overal gelukt. Het is een gaaf gebouw geworden.’
Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL 1 van 2019
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
plasbrandscenario,
stralingswerend,
triple glas