Herman van Doorn: een verrassende compositie wil ik vastleggen

In ArchitectuurNL nummer 8 van 2012 staat de rubriek ‘Door de lens’. Deze rubriek is een platform waar een architectuurfotograaf ruimte krijgt om zijn werk te presenteren. Deze maand is dat fotograaf Herman van Doorn.

‘Mijn fascinatie voor architectuur begon toen ik als kind verhuisde van een krappe behuizing zonder eigen keuken en toilet naar een flat op het Kanaleneiland in Utrecht. Spanningen en chagrijn vielen weg en vrolijkheid en leefplezier deden in ons gezin hun intrede.’ Nog immer gefascineerd door de invloed van architectuur op mensen en met een scherp oog voor ruimte en compositie, maakt Herman van Doorn prachtige architectuurfoto’s.

‘Laat het werk het werk maar doen’ was mijn eerste reactie op het verzoek zes pagina’s met mijn vrije werk te vullen. Zes pagina’s gevuld met fotografie. Maar de ervaring leert dat een korte toelichting snel duidelijkheid kan geven over de gemaakte selectie. Mijn architectuurfotografie is tweeledig. Enerzijds het opdrachtenwerk, anderzijds het autonome werk. Over het in opdracht gemaakte werk hoef ik niet veel te zeggen, dat mag genoegzaam bekend zijn door de publicaties in de afgelopen 25 jaar. Het autonome werk, dat steeds meer de overhand krijgt, wil ik hier laten zien. Enkele getoonde werken zijn tijdens opdrachtsessies gemaakt, maar zodanig in overeenstemming met mijn eigen voorkeuren binnen de fotografie dat ik ze hier wil tonen.

Mijn fascinatie voor architectuur, hoe het is ontworpen en hoe het in de praktijk wordt uitgevoerd en welke invloed de gebouwde omgeving heeft op mensen, komt voort uit jeugdervaringen. Het begon toen wij tijdens de wederopbouw verhuisden van een krappe behuizing zonder eigen keuken en toilet naar een flat op het Kanaleneiland in Utrecht, wat werd ervaren als een overgang van een stal naar een paleis. Spanningen en chagrijn vielen weg en vrolijkheid en leefplezier deden in ons gezin hun intrede. Deze fascinatie voor hoe architectuur invloed op mensen kan uitoefenen, de inhoud, is niet meer verdwenen. Bouwkunde en bouwkunst komen samen omdat, zoals Herman Hertzberger het uitdrukt, architectuur dan werkt. Een tweede component in mijn werk is ruimte. Hoe verhoudt een bouwwerk zich in en tot de omringende ruimte en welke rol speelt de ruimte die wordt omsloten.

Ik ben echter geen architect en voor mij speelt er nog iets een rol, de esthetische component en waar deze samenkomen maak ik het liefst mijn vrije fotowerken. Hoe, doordat de combinatie van de plaatsing van ramen en bovenlichten en hoe zonlicht binnenvalt, een mooie compositie ontstaat die mij verrast en die ik wil vastleggen. Dan komen opdracht werk en vrij werk samen .

Wat is het verschil tussen opdrachtwerk en autonoom werk. Opdrachtwerk vereist een dienstbare opstelling, waarin het resultaat moet laten zien, illustreren, wat de architect met het ontwerp heeft bedoeld. Je bent als fotograaf de intermediair tussen de ontwerper en het ontwerp zoals het is gerealiseerd. Fotografie is het middel met als doel architectuur te laten zien. In het autonome werk is het juist omgekeerd en is de architectuur ‘slechts’ middel om tot een doel te komen, namelijk de foto als foto. De fotograaf gebruikt de architectuur als middel, gereedschap om zijn of haar verhaal te vertellen.

In de loop van de jaren als architectuurfotograaf is een fascinatie ontstaan voor bouwwerken die naar mijn idee te jong waren om te worden afgeschreven, maar waarvoor geen gebruik meer was. Dan kom je al snel op het terrein van het Cultureel en Industrieel Erfgoed en veel ven mijn vrije werk bestaat dan ook uit het vastleggen van bouwwerken die zich in een overgangsfase bevinden. Een fase waarin de bouwwerken niet meer zijn wat ze waren en evenmin zijn wat ze zullen zijn .

Voor een uitgebreide kennismaking: Sporen van Verwording.
Tekst en fotografie: Herman van Doorn