Baden met Berlage

In het boek in Weelde Baden van architectuurhistorica Natasja Hogen worden historisch ontworpen badkamers in Nederland beschreven en ontleed. De puntgave badkamer van het Jachthuis Sint Hubertus op de Hoge Veluwe is een van de projecten die in deze fraaie uitgave worden besproken.

Jachthuis Sint Hubertus werd in 1914 ontworpen door Hendrik Petrus Berlage (1856-1934), in opdracht van Anton en Helene Kröller-Müller. Het echtpaar, vermogende kunstverzamelaars, had zeer vooruitstrevende ideeën over architectuur en gaf de architect de vrije hand bij het ontwerpen van het woonhuis. Naast het exterieur was Berlage ook verantwoordelijk voor het landschapsontwerp en het ontwerp van het interieur, zowel de afwerking als het meubilair, de stoffering en de accessoires. Kunstenaar Bart van der Leck (1876- 1958) ontwierp het kleurenschema en de patronen van het schilderwerk. Omdat de relatie tussen de architect en de opdrachtgevers in de loop van het bouwproces stuk liep, is de uitvoering van het woonhuis afgerond onder leiding van architect Henri van der Velde (1863- 1957), waardoor ook zijn invloed in het ontwerp terug te vinden is. Het jachthuis werd opgeleverd in 1920. De plattegrond van het jachthuis vormt een verwijzing naar een gewei, en daarmee naar de
naamgever van het jachthuis, Sint Hubertus, beschermheilige van de jacht. Het woonhuis heeft twee identieke, gespiegelde vleugels aan weerszijden van een middendeel waarin onder andere de entree is opgenomen.

Iedereen een eigen badkamer

De moderne ideeën van het echtpaar Kröller-Müller over wonen kwamen niet alleen tot uiting in de architectuur van het gebouw maar ook op het sociaal-maatschappelijke vlak: in een tijd waarin veel woonhuizen überhaupt nog niet beschikten over een badruimte hadden alle slaapvertrekken in het jachthuis een eigen badkamer, negen stuks in totaal. Zelfs de dienstbodes beschikten over een eigen badvertrek. Op de begane grond bevinden zich in de westelijke vleugel de privévertrekken van Helene, in de oostelijke vleugel die van Anton . In beide vleugels bevindt zich een badkamer, gelegen aan de hal, tussen de zit-werkkamer en slaapkamer.

In het gehele interieur, inclusief de badkamers, zette Berlage de stijl van het Rationalisme consequent door. Hierbij maakte hij onder andere gebruik van een maatsysteem dat voortkwam uit de maat van het metselwerk. Hoewel de badkamers nadrukkelijk zijn vormgegeven door de architect (voor Nederland, maar zelfs daarbuiten is het ontwerp van de badkamers uniek), is tegelijkertijd goed te zien hoe aan het begin van de twintigste eeuw steeds meer gebruik wordt gemaakt van op grote schaal fabrieksmatig geproduceerd sanitair. Alle badkamers zijn afgewerkt met geglazuurde keramische tegels en beschikken over een wastafel en bad, vaak aangevuld met een toilet en bidet.

Kleurstelling

De meeste badkamers in het jachthuis zijn ontworpen in een lichte kleurstelling, waarbij een aantal kleuren als accent is gebruikt in bijvoorbeeld het vloertegelwerk of het plafond. In de badkamer van Anton zijn echter felgele wandtegels toegepast, wat deze badkamer een warme uitstraling geeft. Terugkerende elementen zijn de ingebouwde zeepbakjes van geglazuurd aardewerk en de eveneens langs het bad ingebouwde fonteintjes, waar het ergste vuil en het sop van het bad kon worden afgespoeld. In geen van de badkamers is een douche aanwezig. In verschillende badkamers komen daarnaast door Berlage ontworpen coromandel tafeltjes met een hardstenen blad voor.

Het boek ‘ in Weelde Baden’ de badkamer in het Nederlandse interieur is vorige maand gepresenteerd en te bestellen via de site van uitgeverij Stokerkade.

Foto badkamer Jachthuis Sint Hubertus: Bert Muller
Bron: Sanitair Design