Monografie over fabriekstransformatie Bensdorp

‘Bensdorp: een fabrieksterrein in beweging’ is een boek over het gelijknamige fabrieksterrein en vertelt het verhaal van een uitzonderlijk transformatieproject. Meer dan twintig jaar nadat de laatste chocoladereep van de band kwam, is dit fabrieksterrein in het hart van Bussum verworden tot een stralend woon-werkgebied. Met dit boek geeft LEVS een kijkje achter de schermen van het ontwerp- en bouwproces met tekeningen, fotografie, archiefbeelden en essays. Hiermee is het een publicatie over architectuur-ambacht en ‘poëtisch pragmatisme’ in de omgang met erfgoed.

LEVS is vanaf 2004 al betrokken bij de planvorming voor de transformatie van het fabrieksterrein. In dit tijd volgebouwd en in verval, maar met een onmiskenbaar karakter. Transformeren dus, maar wel soms met een onorthodoxe benadering door tegenslagen als een economische crisis, verschillende herziene ontwerprondes en een faillissement.

Eindresultaat

Tien jaar later is het vervallen terrein een bruisend woon-werkgebied geworden waarin de ziel bewaard is gebleven. Dit was mogelijk door een combinatie van restauratie, reconstructie, herinterpretatie en nieuwbouw. Waar mogelijk zijn de historische gebouwen behouden en hebben ze een nieuwe invulling gekregen.

Een voorbeeld is de buitenkant van het Brosgebouw dat grotendeels in originele staat is hersteld en nu beschikt over zes loftwoningen en een bedrijfsruimte op de begane grond. Het markante hoofdgebouw langs het spoor, dat nog maar twintig jaar geleden deels gesloopt werd, is gereconstrueerd. Daarbij zijn de karakteristieke elementen zoals de kronen, sluitstenen, gevelankers, spuwers en rozetten hergebruikt. Het restant van de schoorsteen, die een aantal jaren geleden na een zware storm instortte, heeft een markante plek gekregen aan de nieuwe entree vanaf de Nieuwe Spiegelstraat waar hij aan de broosheid van industrieel erfgoed herinnert.

Boek

Al deze bijzondere stappen tijdens het tienjarige project zijn beschreven in ‘Bensdorp: een fabrieksterrein in beweging’. Een boek dat een uitgebreid inzicht biedt in het ontwerp- en maakproces met archiefbeelden, analysetekeningen en reflectie van LEVS. Het besteedt bijzonder veel aandacht aan de omgang met bestaande elementen, materialen en detaillering. Architectuurhistoricus Isabel van Lent beschouwt Bensdorp in de bredere context van Nederlandse omgang met erfgoed door de jaren heen. In twee voorwoorden reflecteren oud-fabrieksdirecteur L.W. Bensdorp en nieuwe bewoners van de loftwoningen in het Brosgebouw op hun Bensdorp.

“Bij Bensdorp is niet ingezet op maximaal contrast tussen oud en nieuw, zoals dat al zo lang gangbaar is. In de geest van het fabriekscomplex is een familie van gebouwen gemaakt, een geraffineerd ensemble, waarmee het scala aan mogelijkheden tussen twee uitersten – historiserende reparatie versus contrastrijke nieuwbouw – worden verkend”, aldus Isabel van Lent.

Praktisch

Bensdorp werd in 2022 opgeleverd. Het plan ontving de Arie Keppler Prijs 2022 in de categorie ‘Geheugen en Toekomst’ en werd gepubliceerd in het Architectuur Jaarboek 2022/2023. De Jaarboek-jury schrijft: “Ondanks tegenslagen is de geest van de Bensdorp-geschiedenis met overtuiging veiliggesteld, wat een uitzonderlijke prestatie is.”

Bensdorp: een fabrieksterrein in beweging is een uitgave van LEVS architecten en te bestellen via de website. Prijs: €40,- (incl. btw en excl. verzendkosten). Het 192 pagina’s tellende document is ook verkrijgbaar bij boekhandel Architectura & Natura in Amsterdam, NAi Boekverkopers in Rotterdam en Boekhandel Los in Bussum.