Tjeerd Veenhoven (1976) is ontwerper en uitvinder van hoogwaardige producten met tulppigment, palmblad en mycelium. Zijn experimenten met natuurlijke materialen en productietechnieken leiden tot bijzondere producten. Tjeerd Veenhoven is dan ook productontwerper en geen ingenieur of boer, en zelfs geen ecologisch ontwerper, zegt hij met nadruk. Alles komt voort uit zijn manier van kijken, door de natuur als onuitputtelijke inspiratiebron te beschouwen en als een uitvinder of magiër te goochelen met een materiaal dat vaak gewoon voorhanden is. Of het nu gras in onze spreekwoordelijke achtertuin is of palmbladeren in India, Veenhoven komt tot verrassend en esthetisch design: een stoel van rubber, een slipper van palmleer, een houten stoel gecoat met tulpenpigment, een vloer van geperste cacaoschillen of een tafelblad van grassoorten die in de buurt van het Groningse Reitdiep groeien.
Gewassenbibliotheek
Het zijn voorbeelden van materialen die de inventieve industrieel ontwerper weet te koppelen aan een goed eindproduct. De aan de Academie Minerva in Groningen en aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem (3D-design) afgestudeerde ontwerper experimenteert ermee in zijn Groningse werkplaats. De eerste ruimte lijkt op een enorme gewassenbibliotheek; de wand is van vloer tot plafond bedekt met een patroon van in vierkantjes gesneden biolaminaat van geperst tarwe, olifantengras, riet, knoflook, aardappelschil en bloemblaadjes in allerlei gradaties bruin en geel tot bordeauxrood en groen. Daarna volgen twee werkplaatsen met vaak zelfgemaakte machines, zoals persen, draaibanken split- en leermachines, waar ongeveer zes stagiairs met hem samenwerken, en een kleiner vertrek met naaimachines.
Biologische poedercoating
Hier ontwikkelde hij een methode om een houten object te kunnen poedercoaten met tulppigment dat in grote hoeveelheden in de kop van de bloem zit. Daar kwam Tulipa uit voort, een elegante kuipstoel gepoedercoat met een dieppaarse, bijna zwarte kleur. Deze en andere resultaten van het poedercoaten presenteert hij in april bij ‘Masterly’ op de Salone del Mobile in Milaan.
Haute couture Biolaminaten HuisVeendam
Ook richtte Veenhoven samen met twee compagnons een innovatief bedrijf op: HuisVeendam. Hier wordt biolaminaat geproduceerd afkomstig van organische afvalstromen, oogstgoed en bijzondere gewassen. Omdat het lokale materiaal toepasbaar is als vloer, tafelblad, kastdeur of wandbekleding, is dit product een mooie aanvulling voor architecten en interieurontwerpers. En dat niet alleen: het bedrijf heeft een biologische lijm ontwikkeld van aardappelzetmeel als welkom alternatief voor de chemische lijmsoorten. ‘Deze eeuwenoude traditie is door het gebruik van olie sinds de jaren twintig van de vorige eeuw verdwenen en komt met de technieken van nu weer tot bloei’, zegt de ontwerper.
Er is vraag naar. ‘Bedrijven die beseffen dat hun productieprocessen eindig zijn, raken in paniek’, legt hij uit. ‘Wij zien mogelijkheden en bieden nieuwe materialen en diensten aan die bijdragen aan meer duurzaamheid’, zegt de ontwerper die zo ook als consultant opereert. ‘Omdat we onze waardeketens hebben opgeknipt en over de wereld hebben verspreid, zijn we de waardering voor de natuur en lokale productie kwijt geraakt. Maar hij ziet ook een positieve verschuiving van kennis- en consumptieland richting grondstoffen- en maakindustrie.
Met zijn producten laat Veenhoven ons de schoonheid van natuurlijke grondstoffen zien die voor het oprapen liggen. ‘Een goudmijn in een hoogwaardig biologisch kader’, zegt hij. De toepassing van – 120 verschillende – vezels liet hij in 2013 al zien tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven. Inmiddels produceert HuisVeendam ‘haute couture’ voor meubels en wanden en binnenkort ook voor op de vloer. Hij toont daarmee aan dat het een misplaatste gedachte is om aardappelschillen en schimmels als afval te beschouwen. Zo paste hij gras uit de achtertuin van een bankgebouw toe in een serie tafels. Als de perceptie verandert, ga je gras als een waardevolle schat beschouwen.
Palmleer en algen
Zo keek hij zelf ooit ook bewonderend naar een gevallen palmblad, toen hij mee was met een handelsmissie van de Dutch DFA (Design Fashion and Architecture) naar India. ‘Kijk’, zegt hij nu, ‘moeder natuur heeft de vezels zó mooi naast elkaar gelegd, ik wilde daar iets mee doen.’ Door de stevige bladeren met water en glycerine te behandelen, verdampt het water en blijft het vet over waardoor het blad goed buigbaar wordt. Door de bladeren te lamineren met biopolymeer en een innovatieve lijmtechniek, maakte Veenhoven palmleren slippers. Na vijf jaar begint zijn initiatief, waarbij Indiase ambachtslieden diverse producten van palmleer maken, goed te lopen. Intussen ontwerpt hij ook tassen, tablethoezen en notitieboekkaften. De pragmatische ontwerper hoopt nu een partner te vinden, zoals een tassenontwerper die op de ontwerpafdeling zijn tassen verder ontwikkelt tot consumentenproduct. In ieder geval trokken zijn palmleren slippers de aandacht van een grote producent met wie Veenhoven een mooie variant palmleren slippers ontwierp. Deze liggen sinds kort in hun winkels in heel Europa. In februari won Tjeerd Veenhoven een van de vijf Global Change Awards van de H&M Conscious Foundation. Met het prijzengeld van 150.000 euro gaat hij nu duurzaam textiel van algen ontwikkelen.
Tekst: Viveka van de Vliet i.s.m. Stichting Zetel
Dit artikel werd gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 2 van 2016
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
design,
HuisVeendam,
palmleer,
Tjeerd Veenhoven,
tulipa