Design Biënnale Istanboel: School of Schools

De grote vraagstukken van deze tijd – digitalisering, milieuverontreiniging, welvaartsongelijkheid, grondstofschaarste en nog tal van andere – vragen om een radicale verschuiving in ons denken en handelen. Design en architectuur kunnen daarin een doorslaggevende rol spelen. De vraag is alleen: hoe kunnen deze creatieve disciplines deze rol van onderzoeker en leermeester aannemen?

De 4^de Design Biënnale van Istanboel (nog t/m 4 november 2018) verkent deze nieuwe positie van design. De curator is Jan Boelen, een ‘Neder-Belg’ die tevens hoofd is van de masteropleiding Social Design aan de Design Academy Eindhoven en creatief-directeur van kunstplatform Z33 in het Belgische Hasselt. Onder de noemer School of Schools zoomt Boelen in op de nieuwe rol van design als een school of academie voor maatschappelijke verandering. Hiervoor zijn zes van deze pop-up ‘scholen’ geopend op diverse locaties in de historische binnenstad van Istanboel.

Lichtinstallatie gebaseerd op een dagindeling

School of Time verkent nieuwe manieren om tijd te ervaren. Zo heeft de jonge Duitse ontwerper Helga Schmid een ‘klok’ bedacht die niet is gebaseerd op de traditionele en dwingende indeling in 24 uur, 60 minuten en 60 seconden maar een ook lichtinstallatie die is gebaseerd een dagindeling in zeven fysieke en psychische kenmerken, zoals ‘ontwaken’, de ‘ochtenddynamiek’ maar de ‘afternoon-dip’ en de slaperige ‘droomtijd’. Niet per se praktisch maar wel doeltreffend in het anders ervaren van tijd.

Aardbevingen en duurzame productietechnieken

Earth School toont hoe ontwerpers en architecten kunnen inspelen op natuurlijke en biologische uitdagingen, zoals aardbevingen maar ook nieuwe duurzame productietechnieken. Aan een kade in de Gouden Hoorn van de Bosporus dobbert een ‘tiny ship’, een woonbootje van 25m2 dat bij dreigende watersnood snel en goedkoop kan worden uitgeklapt en kan dienen als noodwoning.

Globalisering en immigratie

Current School gaat over globalisering, immigratie en het zoeken naar nieuwe sociale samenhang en netwerken. Indrukwekkend is een serie interviews van een Oostenrijkse architect/kunstenares met immigranten uit Afrika en het Midden-Oosten. Waar ben je goed in, was de vraag. Schrijnend om te zien dat veel van deze mensen ooit een beroep met aanzien hadden maar nu aan de zijlijn moeten staan, omdat hun vaardigheden min of meer overbodig zijn in Europa.

Sleutels

School of Scales stelt de geldende regulering ter discussie. Het Nederlandse magazine MacGuffin heeft een complete tentoonstellingszaal gevuld met eindeloze reeksen sleutels, foto’s van wegversperringen en paraplu’s. Allemaal hetzelfde en toch allemaal anders. Het toont de noodzaak van wereldwijde afspraken over productontwerp maar tegelijkertijd ook de alledaagse saaiheid ervan.

Voedselproductie en distributie

School of Digestion verkent innovatieve voedselproductie- en distributie. Het Rotterdamse collectief Eat Art heeft een verontrustend archief gebouwd van alle E-nummers. Welke zijn onschadelijk, welke zijn nuttig en welke moeten kost wat kost vermijden? Een overzicht om thuis aan de keukenmuur te hangen!

Maakproces van design en architectuur

De School of Unmaking ten slotte onderzoekt hoe het maakproces van design en architectuur duurzamer en efficiënter kan. Het meest opvallende project hier is van het Nederlandse ontwerpduo Studio Klarenbeek en Drost, dat een installatie bouwde waarin allerhande producten worden 3D-geprint van bioplastic vervaardigd van zee-algen. Speciaal voor de Turkse gastheer hebben ze een olijfolie kan en een waterpijp 3D-geprint.

School of schools

Het lijkt een ietwat geconstrueerde thema, dat ‘school of schools’. Maar gelukkig is deze Design Biënnale geen letterlijke school, al, bieden de zes thematische exposities tal van leerzame voorbeelden en prikkelende inzichten over hoe onze wereld is georganiseerd –en hoe dat kan worden verbeterd. School was nog nooit zo leuk!

Design Biënnale van Istanboel, tot 4 november 2018

Tekst: Jeroen Junte