Technologie op DDW 2018

Op de Dutch Design Week staat design middenin de maatschappij. Grote thema’s als immigratie, voedselschaarste en het klimaat domineren, al is de bevlogenheid gekoppeld aan een gezonde dosis pragmatisme. Dat blijkt ook uit de Dutch Design Awards, de Zaligebrug van Next Architects kreeg de juryprijs. De publieksprijs ging naar de 3D-geprinte brug van ontwerper Joris Laarman, die technologie in dienst stelt van schoonheid en maakbaarheid.

Autorijden wordt weer fun. Laurens van den Acker, senior vice-president Corporate Design bij Renault weet het zeker. ‘De zelfrijdende auto wordt een wifivrije plek waar je ongestoord kunt lezen of mediteren. Of juist een dynamische werkplek waarbij de ramen veranderen in beeldschermen’ Het klinkt als wishfull thinking van het designopperhoofd van Renault maar zijn overtuiging is rotsvast: de auto gaat een centrale plek in ons leven innemen, ook als we niet rijden. ‘Data en energie tussen huis en auto worden uitgewisseld. Als we de straat inrijden past het huis zich automatisch aan de temperatuur, lichtintensiteit en muziek van de auto aan. De auto is elektrisch en schoon en wordt in het huis geparkeerd om daar als speelplek voor kinderen of stille werkruimte te fungeren.’ De auto wordt zelfs onmisbaar want geïntegreerd in de energiestromen van het huis.

Glimmende toren van messing

‘In de autobatterij kan het energieopwekkende huis overtollige stroom opslaan. Op piekuren kan juist energie van de auto worden getrokken.’ Met deze toekomstvisie gaat Van den Acker dwars in tegen de gangbare opvatting dat de auto een gedeeld bezit wordt, die zelfrijdend voor de deur staat als je hem nodig hebt. Om zijn gelijk te bewijzen heeft Renault een gematerialiseerde versie van dit rij- en woonconcept pontificaal op Strijp-S neergezet. In dit markante paviljoen met een transparante glasplint en een glimmende ‘toren’ van messing staat inderdaad een blinkende conceptcar. Deze Symbioz (een verbastering van symbiose) was dé blikvanger op de Dutch Design Week die afgelopen oktober in Eindhoven werd gehouden; Van den Acker was een van de hoofdgasten op het event.

Energie-opwekkende gevel

In de afgelopen zeventien edities is de Dutch Design Week van een onderonsje van Eindhovense productontwerpers uitgegroeid tot een mondiaal event dat design in de volle breedte belicht – van mobiele en medische innovaties tot grafisch ontwerp en app-bouwers en zelfs architectuur en stedenbouw. Het accent ligt op innovatie en duurzaamheid. Onder de noemer Solar Vision lanceert een uniek collectief van onder meer TNO en UN Sense (de tech start-up van Ben van Berkel) een gevelmateriaal met geïntegreerde zonnecellen. Hiermee kan een gebouw fungeren als batterij voor eigen gebruik en voor omliggende gebouwen. Elke full colour print is mogelijk: van een realistisch steenpatroon tot een abstract schilderij. Klanten kunnen ook zelf een ontwerp aanleveren, bijvoorbeeld een bedrijfslogo.

Dutch Design Awards

Op de Dutch Design Week staat design middenin de maatschappij. Grote thema’s als immigratie, voedselschaarste en natuurlijk het klimaat domineren, al is de bevlogenheid gekoppeld aan een gezonde dosis pragmatisme. Dat blijkt ook uit de Dutch Design Awards, niet alleen de belangrijkste designprijzen maar ook een afspiegeling van de dominante designtrends. Een internationale jury koos de Zaligebrug van Next Architects als het beste ontwerp van 2018. Deze brug over, of eigenlijk in de uiterwaarden van de Waal bij Nijmegen, is onderdeel van de herinrichting van het Nederlandse rivierlandschap. Deze herinrichting is een gevolg van de toenemende waterdruk, waarbij deze uiterwaarde in de Waal is aangewezen als een flexibel waterreservoir. Delen van de Zaligebrug kunnen bij verhoogde waterstand onderlopen, waarmee de brug min of meer meebeweegt met de natuur en het klimaat. ‘De Zaligebrug maakt toenemende klimaatverandering niet alleen zichtbaar maar heeft er ook een pragmatisch antwoord op geformuleerd. Nederland toont ons dat we niet tégen water moeten strijden maar ermee moeten samenleven’, aldus de jury. Het is het tweede jaar op rij dat een architectuurproject wint; vorig jaar was dat de Kleiburgflat NL Architects.

3D-geprinte brug van ontwerper Joris Laarman

Lowtech bioplastic De Dutch Design Awards hebben dit jaar een nieuwe opzet; in mei zijn door een Nederlandse jury in elk van de acht categorieën (waaronder product, communicatie, mode en talent) telkens drie winnaars gekozen. Ook bij deze 24 projecten gaan pragmatisme en idealisme hand in hand, bijvoorbeeld met een handige schade-app voor woningen in het Groningse aardbevingsgebied. Opvallend is ook de nuchtere – zeg maar Hollandse – benadering van technologie als een handig gereedschap voor praktische en toch bijzondere ontwerpen. De 3D-geprinte brug van ontwerper Joris Laarman combineert hightech software voor de constructieve calculaties met efficiënte productie met 3D-printers. Bij deze brug, die later dit jaar op de Amsterdamse Wallen wordt geplaatst, staat technologie in dienst van schoonheid en maakbaarheid. Het won de Publieksprijs.

New Material Award

Niet zo hightech maar toch ook gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek is het project Algae Lab LUMA van het ontwerpduo Eric Klarenbeek & Maartje Dros. In grote bassins in zee worden algen gekweekt die op een duurzame manier worden bewerkt tot bioplastic dat geschikt is voor 3D-printers. Hiermee kan lokaal worden geproduceerd, waardoor kostbare opslagruimte en de C02-uitstoot door transport drastisch wordt verminderd. Met dit specialistische onderzoek naar ‘algen-plastic’ is een antwoord geformuleerd op urgente mondiale vraagstukken rondom grondstoffen, productie en verspilling. Het kreeg een terechte onderscheiding met de prestigieuze New Material Award.

Radicaal minimalisme

Nergens in Eindhoven is de blik zo ferm op de toekomst gericht als op de Graduation Show van de lokale Design Academy. Gezocht wordt vooral naar een fysiek alternatief voor dat alomtegenwoordige en toch ongrijpbare internet. Dané Vonk legt met haar speciaal geblazen glaspanelen een soort Instagramfilter over de realiteit. Juist heel fysiek is de meubelcollectie Unexpected Office van Geoffrey Pascal die gebruikers mogelijkheid geeft om te hangen, te zitten, te liggen of te leunen. Met dit soort fysieke en sensorische ontwerpen nemen de Design Academy graduates een voorschot op meer sociale en sensitieve samenleving. Om de oprukkende robots en kunstmatige intelligentie in goede banen te leiden, moeten we zoeken naar wat ons mensen bindt, zo lijkt de boodschap. Soms zelfs wat ons letterlijk bindt: als alternatief voor Facebook en andere sociale media bedacht Edwin van Capelleveen geschakelde balkons die mensen fysiek met elkaar in contact brengt.

Radicale minimalisme van het duo Os & Oos

Tussen de speculatieve vergezichten op de Dutch Design Week raakt het klassieke interieurdesign in de verdrukking. Maar gelukkig is er ontwerpstudio Os & Oos (Sophie Mensen & Oskar Peet). In een smetteloos witte ruimte met gladde betonvloer staat het radicale minimalisme van dit Eindhovense duo ongenaakbaar uitgestald. Een bank is niet meer dan een ronde pijp die balanceert op twee ranke voeten. Een lamp is gereduceerd tot een gebogen raster van metaal. Een stoel bestaat uit drie oervormen: een driehoek, een cirkel en een ruit. De vormen zijn eenvoudig maar zo sprekend dat als je de meubels één keer hebt gezien, je ze toch niet meer vergeet. De afwerking is bovendien met de hoogste graad van vakmanschap. Juist in meubels die tot op het frame zijn uitgebeend is de kleinste oneffenheid meteen een storend litteken.

Bouwpakketten met roze vleugelmoeren

Meer toegankelijk is het design van de jonge ontwerpers die door groothandel Baars & Bloemhoff zijn uitgenodigd om aan de slag te gaan met zijn assortiment plaatmaterialen. Dat resulteert in ongegeneerd hippe stijlkamers in trendy sferen als Miami Glam (postmodernisme) of Tech & Treasure (recyclen). Ook vrolijk is de collectie flatpack meubels waarvoor Baars & Bloemhof vijf jonge ontwerpers opdracht gaf, waaronder bekende namen als Lex Pott en Daphna Laurens. De doe-het-zelf meubels variëren tot strakke monochrome kasten tot bontgekleurde bouwpakketten met roze vleugelmoeren als verbindingen van Jasmijn Muskens. Deze aanpak waarbij aanstormend ontwerptalent wordt aangetrokken voor inspiratie wordt inmiddels – met succes – gekopieerd. De Arnhemse fabrikant van Colback voorzag een gelegenheidscollectief van ontelbare meters van deze vezelstof, die het basismateriaal is voor de meest uiteenlopende toepassingen, van landbouwzeil tot autoluchtfilters. Waarmee vervolgens een gracieuze chaisse longue, kamerschermen, akoestische panelen en zelfs gympies zijn vervaardigd. Geef ontwerpers een industrieel halffabricaat en ze maken er iets bijzonders van. Ook dat is de kracht van design.

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 6 van 2018