Zuchtend onder het economische juk presenteerden veel meubelontwerpers en producenten op de Salone in Milaan een back to basics collectie. De meubels waren grosso modo ingetogener en veelal gemaakt van natuurlijke materialen, zelfs van de doorgaans uitbundiger Italiaanse labels. Maar crisis of niet, natuurlijk is de meubelbeurs niet gespeend van robuust spektakel, zoals de kroonluchter Stairway to Heaven van Bertjan Pot.
Futuristische vergezichten op de meubelbeurs
Plastic wordt gemaakt van aardolie. Dus als straks de olie opraakt, zullen ook sommige kunststoffen schaars en dus kostbaar worden. Polyetheen bijvoorbeeld kan worden omgesmolten en hergebruikt, net als staal. Dan zou het rendabel kunnen worden om olietankers om te bouwen tot drijvende fabrieken. Deze schepen kunnen dan al varende de plastic afvalberg in de Stille Oceaan opvissen en aan boord verwerken tot producten die ze bij het aanleggen kunnen verkopen. Het Nederlandse ontwerpplatform Droog presenteerde in april op de Salone del Mobile in Milaan een tiental van zulke toekomstscenario’s op de fictieve designbeurs Material Matters: a future furniture fair.
Vergezocht? Wellicht. De Milanese meubelbeurs vormt immers het jaarlijkse hoogtepunt van de designkalender waar meer dan tweeduizend ontwerpers, fabrikanten en ontwerpcollectieven hun nieuwste creaties presenteren. Futuristische vergezichten worden daar al snel gezien als vluchtige proefballonnetjes. Dit kunstzinnige project schiet inderdaad tekort in het aandragen van een pasklare oplossing van de afvalproblematiek. Maar voor de bewustwording van het aanstaande olietekort is het onmisbaar.
En uitgerekend bewustwording is essentieel voor een branche die in verwarring is. De tijd dat elk zichzelf respecterend designlabel een fonkelnieuwe collectie tafels, stoelen, lampen en tal van accessoires uitbrengt is voorbij. Zuchtend onder het economische juk is er simpelweg nauwelijks geld voor zulke investeringen.
Studio Nendo
De meubels die wél werden gelanceerd in Milaan dit jaar, waren over het algemeen ingetogener en veelal gemaakt van natuurlijke materialen als hout en metaal. Geen wonder dus dat vooral Japanse ontwerpers de show stalen dit jaar. De minimalistische smaakmaker was de Japanse studio Nendo met meubels voor Moroso, Poltrona Frau, Established & Sons en het nieuwe label K%. Het fraaiste was zonder twijfel een badkamerconcept voor de extravagante tegelfabrikant Bisazza. Het badkamerinterieur oogt als een Japans badhuis met eenvoudige vormen en veel blank hout. In een blank houten frame zijn bladen van maagdelijk wit Corian geplaatst. De kranen zijn niet meer dan een rechte buis van wit metaal. Het bad zelf is een ouderwetse tobbe maar dan uitgevoerd in messcherpe lijnen. Kan het minimaler?
Snøhetta
Een warmer badkamerinterieur was van de hand van de Noorse architect Kjetil Thorsen van het bureau Snøhetta. Voor de Italiaanse marmerproducent Pibamarmi ontwierp hij een bad en wastafel van gepolijst, zachtbeige marmer in organische vormen. Een muur van open en dichte cirkels van hetzelfde marmer kan worden gebruik als afscheidingswand met pikante doorkijkjes. De muren worden bedekt met een grove marmersteen in dezelfde tint. De gehele badkamer ademt een sfeer van toegankelijke luxe uit.
Wulpse stoel van Tadao Ando
Een architectonische inbreng die eveneens vermeldenswaardig is, is een stoel van Japanse architect Tadao Ando voor de stoelenfabrikant Carl Hanssen & Sons, het Deense bedrijf dat een halve eeuw geleden groot werd met de houten stoelen van Hans J. Wegner. Natuurlijk kan de architect die beton buigt als papier wonderen verrichten met laaghout en leer. Zijn sierlijke, bijna wulpse stoel, oogt vederlicht en biedt een weergaloos comfort. Een klassieker, nu al! De oude Zen-meester van de moderne architectuur lijkt zelfs productiever dan ooit. Voor de Italiaanse kristalproducent Venini ontwierp hij een lichtsculptuur dat bestaat uit losse glazen panelen die in de hoeken opkrullen.
Italiaanse ingetogenheid
Zelfs de Italiaanse merken ogen dit jaar een stuk ingetogener. Veelzeggend is de collectie van het klassieke Molteni, dat het deftige imago heeft verruild voor een strak, bijna kil minimalisme met een collectie gebaseerd op kubussen van de Franse ontwerper Ron Gilad.
Nog eenvoudiger is het opnieuw uitbrengen van een bestaand ontwerp. Meestal zijn deze heruitgaven niet zo interessant. Maar Molteni lanceert niets minder dan een complete collectie van de Italiaanse grootmeester Gio Ponti uit de jaren veertig en vijftig. Hoewel de kasten en stoelen al meer dan een halve eeuw oud zijn, ogen ze frisser dan menig nieuw meubel.
Ook Moroso, dat normaliter graag uitpakt met weelderige vormen en exotische prints, heeft zich ingehouden. Het meest opvallend in de nieuwe collectie is de bank Hidden Dragon van de Chinese architect Zang Khe. Alleen al door die bloedrode kleur is deze forse zitbank een blikvanger in elke lobby of zitkamer. Met de vorm van de grote zitting, die oogt als de heuvelruggen langs de Gele Rivier, lonkt Moroso overduidelijk naar de Chinese markt. Al is de vorm zo iconisch, dat deze ook de rest van de wereld zal aanspreken.
Polderdesign
Daarbij vergeleken oogt de Nederlandse inbreng in Milaan een stuk degelijker. Neem alleen al de namen van merken als Functionals, De Vorm en Usuals. Het spreekt bijna voor zich dat dit polderdesign de lichtvoetigheid mist van de Japanse ontwerpers. Al straalt de recht-toe-rechtaan esthetiek van New Duivendrecht toch ook een aangename functionaliteit uit. Een vloerlamp oogt als een bouwlamp maar is uitgevoerd met in sierlijke houten plankjes en ranke voet van beton. Een spiegel wordt ingeklemd door een eenvoudig plankje en hangt zo stevig tegen de muur. Je zou het de Nieuwste Zakelijkheid kunnen noemen.
Nieuw Belgisch label
Ook België roert zich uitgerekend in tijden van crisis op de interieurmarkt met een nieuw label, dat zowel in naam – Objekten – als in vorm – ingetogen – de vinger scherp aan de tijd heeft. De producten vallen op door een heldere vorm die de klare lijn volgen van strips als Kuifje. De uitstraling is net iets lichtvoetiger dan de toch wat ernstige collecties uit Nederland. Soms neigt Objekten naar cartooneske humor; zo werd een hoesje van bont gepresenteerd voor om de iPhone. Geen echte dierenvacht uiteraard, want Objekten gebruikt uitsluitend ecologisch verantwoorde materialen. De kasten, tafels en stoelen zijn uitgevoerd in Belgisch hout en worden ook nog eens lokaal afgetimmerd.
Stairway to heaven
Crisis of niet, natuurlijk is de meubelbeurs in Milaan niet gespeend van spektakel. Een bijzonder mediamoment was de uitreiking van de FRAME Moooi Award, een ontwerpwedstrijd met als enige jurylid de Franse nestor van het design Philippe Starck. Onder het flitslicht van de camera’s was het de Nederlandse Bert Jan Pot die het prijzengeld van 25 duizend euro in ontvangst mocht nemen voor zijn Stairway to Heaven. Pot had de kroonluchter ontworpen voor een restaurant om de hoek van zijn studio in Schiedam door tientallen ledlampen op een huis-tuin-en-keukenladder te monteren. ‘Met minimale middelen was zo een maximaal sprookjesachtige effect gecreëerd’, zo verklaarde eenmansjury Starck zijn keuze.
Lensvelt & Joep van Lieshout
Van een gelijkwaardige maar compleet andere allure was de presentatie van Lensvelt. De producent van kantoormeubilair vierde in Milaan de 12,5 jarige samenwerking met beeldend kunstenaar Joep van Lieshout. Onder de noemer WW III was in een afgedankte loods aan de rand van Milaan een reusachtige replica van een Amerikaans afweergeschut opgesteld. Deze sculptuur wordt geflankeerd door de provocerende kunstwerken van Van Lieshout, waaronder martelwerktuigen en een orgie van vormloze lichamen. Zo bruut zie je het maar zelden op de meubelbeurs in Milaan. Je zou zelfs bijna vergeten dat Van Lieshout drie nieuwe meubels had ontworpen, waarvan de Cloud Bar, een koddige vergadertafel op stahoogte, het meeste opviel.
Shigeru Ban
De mix van back to basics en robuust spektakel van het design in Milaan, kenmerkte ook de nieuwe architectonische projecten die werden gelanceerd. Back to basics waren de muurpanelen die Shigeru Ban ontwierp voor het modehuis Hermès. Het inventieve ontwerp van de Japanse architect bestaat uit een frame van aluminium met een H-vormige (inderdaad, de H van Hermès) inkepingen waaraan panelen kunnen worden gehangen. Dit vernuftige zelfbouwsysteem sluit helemaal aan bij de toegankelijke architectuur van Shigeru Ban. De verfijnde panelen zijn leverbaar in leer, zijde en paardenhaar en stralen een luxe uit die past bij het exclusieve Franse modehuis Hermès.
Architectonische proefballonnetjes
Waaraan het ook niet ontbrak waren de architectonische proefballonnetjes die een gebrek aan praktische toepasbaarheid compenseerden met originaliteit en lef. Studenten Interieurarchitectuur van de Rotterdamse Piet Zwart Academie toonden in Milaan ‘een verkenning naar een symbiose van tuin en architectuur’ met het project Fabrikaat. Te zien waren onder andere tuinmeubilair van gevlochten textiel dat met beton was versterkt en bakstenen met geïntegreerde plantenbakjes en vogelhuisjes. Verbeter de wereld, begin bij de baksteen. Misschien vergezocht, maar daarom niet minder interessant. Hoeveel vrolijker zou een willekeurige Vinex-wijk eruit zien met deze stenen.
Tekst: Jeroen Junte
Gepubliceerd in ArchitectuurNL juni 2012
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
design,
Functionals,
Gio Ponti,
interieur,
Joep van Lieshout,
Lensvelt,
meubels,
Milaan,
Objekten,
Ron Gilad,
salone de mobile,
Shigeru Ban,
Snøhetta,
stoelen,
studio Nendo,
Tadao Ando,
tentoonstelling,
Zang Khe