Bedrijfsverzamelgebouw van architect Janne van Berlo

Wees niet bang om advies in te winnen. Dankzij dit inzicht kon Janne van Berlo een complexe transformatie van eerste ontwerp tot uiteindelijke oplevering als hoofdarchitect afronden. Een voormalige kolencentrale is van een gesloten bastion veranderd in het Innovation Powerhouse, een open en eigentijds bedrijfsverzamelgebouw voor de creatieve industrie in Eindhoven. Terwijl ze bij de start van het traject nog niet eens was afgestudeerd. “Ik wist dat ik niet genoeg ervaring had om deze grootschalige opdracht alleen te kunnen doen. Daarom heb ik van begin af aan samengewerkt met Eugelink Architectuur en aansluitend met De Bever Architecten.” Een goede beslissing want met name het managen van het proces van ontwerp tot realisatie bleek weerbarstig. “Wanneer moet je adviseurs inschakelen? En welke dan? Hoe weet je dat als je nog nooit een bouwproces hebt geleid.”

Samenwerking

Ook op technisch gebied bleek ondersteuning gewenst. “Als architect geloof ik echt in samenwerken. In het openstaan voor het advies van installateurs, constructeurs en het hele bouwteam. Bij mijn eerste opdracht had ik ook de ervaring niet om de consequenties van sommige voorstellen in te zien, met name financieel niet. Hiervoor had ik de input van het bouwteam meer dan hard nodig. Van die samenwerking leer je ontzettend snel en kom je verder als architect. Door goed overleg, goed samenwerken en veel creativiteit blijkt er ook veel meer mogelijk dan je in eerste instantie denkt.

Die ene opdrachtgever

Als beginnend architect heb je vaak die ene opdrachtgever nodig die vertrouwen in je heeft. Voor Janne van Berlo was dat GeVa Vastgoed in samenwerking met Ad van Berlo, oprichter van VanBerlo. VanBerlo is een toonaangevend ontwerpbureau met grote industriële, internationale klanten. Het bureau was de initiatiefnemer van het Innovation Powerhouse. “We wilden een community bouwen met gelijkgestemden om cross-overs te stimuleren. Een fysieke ontmoetingsplek voor innovatieve bedrijven om samen te komen, te experimenteren en elkaar te inspireren. De community ligt op Strijp-T, een voormalig bedrijfsterrein van Philips, dat zelfs een innovatieve campus moet worden. Het Innovation Powerhouse is de aanjager van dat proces.” Om van dit gebouw een ecosysteem te maken, voegde Van Berlo ramen toe, brak het dak open en maakte een nieuwe centrale as die fungeert als ontmoetingsplek voor de verschillende gebruikers. Met minimale ingrepen in de bestaande architectuur is het gebouw een hedendaagse ontmoetingsplek geworden. “We hebben de authentieke elementen zoveel mogelijk intact gelaten en aangevuld met strakke eigentijdse materialen als glas en geanodiseerd aluminium.”

VanBerlo ontwerpers

Naast deze ingrijpende transformatie ontwierp ze ook het kantoor van de grootste gebruiker, ontwerpbureau VanBerlo. “Daarvoor moest ik schakelen van een gebouw dat ontmoeting tussen verschillende gebruikers uitlokt, naar een plek die op maat is gemaakt voor één bedrijf. Als je daar aan de balie staat, moet je meteen voelen hoe bijzonder dit bedrijf is.” Dat ze hiervoor in gesprek moest met de VanBerlo-ontwerpers, die ook allemaal een visie hebben op hun werkomgeving, bleek inspirerend. “Zo was er het idee dat bezoekers met een drone zouden worden verwelkomd bij de voordeur. Dat is natuurlijk niet haalbaar, maar het inspireert wel.” Wat tegenviel, was hoe lang het duurt voordat je een opdracht in de vingers hebt, zegt Van Berlo. “Het was een kolossale ruimte die op een vanzelfsprekende manier moest worden opgedeeld in afzonderlijke bedrijfsruimten, die samen toch ook weer één geheel moesten vormen. Omdat er asbest in het gebouw zat, konden we maar één keer kijken voordat we een ontwerp moesten maken voor de aanvraag van de bouwvergunning. Terwijl ik eigenlijk de tijd nodig had om de ruimtelijkheid van dit gebouw te ervaren.” De eerste maanden had ze ook altijd een meetlint op zak. “Ik ging opeens overal gangen opmeten. Hoe breed is het hier? Voelt dat prettig? Hoe ver moeten bureaus uit elkaar staan? Dat heb ik echt moeten leren voelen.”

Overbrengen van mijn visie

Al waren er ook aspecten die juist boven verwachting makkelijk gingen. “Ik bleek goed in het overbrengen van mijn visie op andere partijen. Van de ontwikkelaar tot de bouwvakkers, iedereen begreep wat voor gebouw er moest komen en welke keuzes daarbij hoorden. Zo moest er een verdiepingsvloer worden gelegd. Eigenlijk zonder overleg kon worden besloten dat deze tijdens de bouw moest worden gestort. Kost meer maar moet gebeuren, want de afdruk van de houten bekisting is zichtbaar in het beton en dat sluit aan bij de ruwe monumentale sfeer van mijn ontwerp.” Daarnaast zijn er bij een grootschalige transformatie altijd dingen die pas tijdens het bouwproces aan het licht komen. “Telkens bleek dat ook als ik niet op de bouwplaats was, de visie zo helder was, dat er altijd goede beslissingen werden genomen.”

Onderzoek naar beleving sacrale ruimtes

Bij de start van het ontwerpproces studeerde Van Berlo zelfs nog aan de TU Delft. “Ik deed onderzoek naar de beleving van sacrale ruimtes in de seculiere samenleving. Aan het begin van het ontwerpproces noemden we het Powerhouse ook wel eens de kathedraal. Het gaat erom hoe je mensen bij elkaar brengt, in het ene geval in stilte en in het andere geval juist met uitwisseling van ideeën.” De ambitie naar een eigen kantoor is met haar eerste opdracht meteen ingelost. Een geluk bij een ongeluk was wel dat asbest het bouwproces maandenlang stillegde. “Toen heb ik bij een kantoor gewerkt waar ik veel praktische kennis kon oppikken. Wat is een handige mappenstructuur? En hoe archiveer je een ontwerp. Zo fijn als je dat niet zelf hoeft uit te vogelen.

Rol als architect is duidelijk geworden

Maar de belangrijkste les: “Mijn rol als architect is duidelijk geworden. Ik begrijp andere architecten en gebouwen ook beter. Ik heb nu meer waardering voor mijn vakgebied dan toen ik op de universiteit zat.” Wat ze ook beseft is dat het realiseren van een ontwerp een team-effort is. “Ik kreeg van het bouwteam en de bouwvakkers meermaals terug dat dit een van de mooiste gebouwen was waar ze ooit aan gewerkt hadden, dat ze het enorm bijzonder vonden om van een lege huls zo’n sfeervol gebouw te maken. Dit was een enorm compliment, omdat het bewees dat mijn visie door iedereen gedeeld en beleefd werd.

Projectgegevens

Locatie: Zwaanstraat 31, Eindhoven
Projecttitel: Innovation Powerhouse
Oplevering: Januari 2018
Architect: Atelier van Berlo i.s.m. Eugelink Architectuur en De Bever Architecten
Advies constructie: Van de Laar, Eindhoven
E-installaties: Verweij
W-installaties: Kemtec, Budel
Aannemer: Geva Vastgoed
Vloeroppervlakte netto: 11.000 m2