Bestek voor elk gerecht uit de westerse keuken

Ontwerp een bestek waarmee de Italiaan zijn spaghetti, de Fransman zijn cassoulet, de Spanjaard zijn paella en de Hollander zijn erwtensoep kan eten. Dat was de opdracht die Wiel Arets kreeg van Alberto Alessi. Drie jaar studie, 30 prototypes en eindeloos vaak proefondervindelijk snijden, lepelen en prikken later, is het resultaat er. Eat.it is een roestvrij staal bestek waarmee het volgens Arets goed tafelen is.

Eenheid

Voordat Arets over Eat.it begint, het bestek dat hij ontwierp voor Alessi, zegt hij dat eten beter smaakt met stokjes. Althans als je eet in Japan. De smaak van het voedsel in dat land is zo uitgebalanceerd dat ieder gerechtje zijn eigen unieke smaak heeft en het maakt niet uit of het een stukje vlees, vis of groente is. De Japanse manier van voedselbereiding is cultureel bepaald en dicteert als het ware het eten met stokjes.

Maar als je dan zoals in de Westerse keuken vlees, groente of andere gerechten op je bord zelf moet snijden, heb je minstens een vork en mes nodig. Dat is volgens Arets een heel ander verhaal. Hij wilde ontdekken, of hij met één vorm, één materiaal en één bewerkingsmethode een mes, een vork en een lepel kon maken. Het ontwerp dat hem daarbij voor ogen stond, moest wat de vorm betreft een onderling goede samenhang vertonen. Dat was zelfs voor een vormgever als Wiel Arets een pittige uitdaging.

Nadenkend over de nieuwe bestekcollectie ontdekte hij dat aan de drie producten heel andere eisen worden gesteld. De manier van gebruik en dus de ergonomie van mes, vork en lepel verschillen hemelsbreed. De vraag was of hij het bestek kon ontwerpen zonder dat het een fantasieloos compromis werd.

Arets: ‘Bij de lepel waar je soep mee eet, wil je dat hij net genoeg volume in de kom heeft, maar weer niet te groot en te breed is. Met de vork moet je aardappelen en groente kunnen eten – een vorkje kunnen prikken – maar dan weer niet zo dat je je mond beschadigt bij het eten. En de Italianen eten veel spaghetti dus diezelfde vork moet zo in de hand liggen dat je er fijn mee kunt draaien. De hoek waaronder de tanden staan is dus belangrijk maar ook de lengte van de steel. Of neem het snijvlak van het mes. Dat moet onder de juiste hoek aan de voorkant zitten om er prettig mee te kunnen snijden, maar mag niet te scherp zijn. Dat luistert allemaal heel nauw.’

30 prototypes

Het kostte hem uiteindelijk drie jaar tijd, ruim 30 prototypes (gemaakt met een 3D printer) en heel veel ‘proefeten’ en fine-tunen om tot de definitieve vorm te komen. Behalve dat het met zijn fijne, glooiende lijnen past bij zowat elke westers gerecht, heeft Arets het bestek ook nog vlak van vorm gemaakt. Hierdoor kunnen de verschillende onderdelen gestapeld worden en dat geeft dan weer een originele en nieuwe manier van tafeldekken. Het glimmende staal kreeg verder geen versieringen mee zodat het niet afleidt van waar het primair voor bedoeld is: prettig eten. Bestek Eat.it is gemaakt van 18/10 roestvrij staal en heeft als extra toevoegingen aan de set mokka- en latte-macchiatolepels, een taartschep, een spaghettivork, een opscheplepel voor risotto en een botermes.

Arets ziet Eat.it niet als het ultieme of beste bestek ter wereld. ‘Het beste, wat is het beste? Niets in de wereld is het beste, maar dit is wel een goed ontwerp. Het is een bestek waarmee de Nederlander goed zijn erwtensoep kan eten, en de Italiaan zeer tevreden zal zijn als hij zijn spaghetti draait. Precies wat mijn bedoeling was.’

Architect/industrieel ontwerper Wiel Arets ontwierp eerder in opdracht van Alessi (huishoudelijke) producten. Zo tekende hij voor Watch.it, een polshorloge in staal, Hot.it, een elektrische waterkoker, Mix.it, een staafmixer, Cup.it, een set van twee koffiekopjes met schotel, Coffee.it, een espresso koffiezetter en Salt.it / Pepper.it, een peper en zoutstel. Eat.it is het jongste ontwerp van zijn hand voor Alessi.

Dit artikel is verschenen in ArchitectuurNL 7-2014.