Never a dull moment als het om stoelen gaat, is de stelregel bij stichting Zetel. Dit geldt zeker voor het stoelensymposium dat op 18 juni aan de TU Delft plaatsvond. Alle lof daarbij voor de vier ontwerpers: Anke Bernotat, Jacco Bregonje, Alexander Pelikan en Sander Bokkinga die het publiek ruim twee uur lang wisten te boeien.
Grenzeloos werkveld
Het was een heerlijke zomerse namiddag vol anekdotes. Over het vak, het plezier van ontwerpen, doelgericht werken met scherpe focus en bewust omgaan met grondstoffen en energie. De tijdgeest laat zich volop zien. Het werkveld is grenzeloos, zowel wat landsgrenzen als techniek betreft. De ontwerpers tonen het lef en doorzettingsvermogen van een ontdekkingsreiziger. Jeroen Junte noemde in het vorige nummer van ArchitectuurNL samenwerking het nieuwe buzzwoord. Dit als typering voor de wijze waarop architecten hun opwachting maakten in Milaan tijdens de Salone di Mobile van dit jaar.
Inderdaad door puur teamwork worden de meeste stoelen gerealiseerd en ook het symposium On Chairs 2013 is vanuit samenwerking ontstaan. Vanuit haar functie als beheerder van de stoelencollectie (faculteit Bouwkunde) was Charlotte van Wijk gastvrouw in Delft. De sprekers zijn geselecteerd door stichting Zetel, een ideële stichting uit Amsterdam die de stoel als leidraad centraal stelt. Via de stoel volgt de stichting actuele ontwikkelingen in de ateliers en studio’s van ontwerpers, architecten en beeldend kunstenaars. Met deze kennis stelt de stichting zich regelmatig op als curator voor tentoonstellingen en treedt zij op in intermediaire rollen en posities als het om stoelen gaat.
Inspiratiebron
Wat opviel bij de presentaties tijdens On Chairs 2013 was de aandacht van de sprekers voor de natuur als inspiratiebron, (internationaal) teamwork en nieuwe ontwikkelingen in de technologie. Alle sprekers getuigden van een onbevangen blik die zo goed van pas komt bij het verkennen van nieuwe wegen. Zo wordt ongetwijfeld in dit decennium een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan de beroemde kunsthistorische lijn van Arts and Crafts uit de 19e eeuw. In deze stroming vormt de natuur een belangrijke inspiratiebron en voor de huidige ontwerpers zijn het met name de organische structuren van planten en botten, die hen fascineren.
Innovatie
Dankzij nieuwe technieken, de snelheid en de mogelijkheden waarmee tegenwoordig visualisaties en berekeningen kunnen worden uitgevoerd, ontstaan er nieuwe vormen. Zij geven ruim baan voor een nieuw elan. Bij Anke Bernotat is dit zichtbaar in haar ontwerp van de Cellular Loop Chair gebaseerd op Biomimetics, produceerbaar dankzij de techniek van 3D-printing. Voor Alexander Pelikan in zijn ontwerp van de Radiolaria chair en poof, waarbij hij kiest voor de techniek van lasersnijden. Een citaat van Jacco Bregonje toont de passie van de ontwerper voor de stoel: ‘The chair is my personal creative lab; combining head, heart and hand.’ En Sander Bokkinga plaatst zich als ontwerper in de positie van een jager: ‘hunting for freedom.’
Vestigingsklimaat
Overigens heeft Nederland een prima vestigingsklimaat voor ontwerpers. Daarbij zoeken zij hun opdrachtgevers en producenten ook buiten de grenzen. Er is vanuit Nederland veel internationale samenwerking mogelijk. Jacco Bregonje maakt hier bijvoorbeeld optimaal gebruik van. Patch is zijn nieuwste stoel en is het eerste ontwerp dat is ontstaan vanuit zijn visie dat een succesvolle stoel uit drie componenten bestaat: verbeelding, innovatie en handel. Bregonje kreeg voor elkaar dat het befaamde Nederlandse bedrijf Artifort ging samenwerken met de stoffenontwerpers van het beroemde Italiaanse modemerk Missoni Home voor de bekleding. De techniek van het weven werd verder ontwikkeld met gebruik van de nieuwste breimachine van de Duitse firma Stoll, waardoor de bekleding in 2013 zelfs volledig naadloos kan worden geproduceerd.
De nieuwe mogelijkheden van deze techniek van Stoll zijn ook door Anke Bernotat gesignaleerd. Zij ontwierp er een van haar modellen van Chair Wear mee. Chair Wear is Bernotats meest recente ontwerp, een serie waarin zij samen met haar partner Jan Jacob Borstlap kiest voor draagbare outfits van bestaande stoelen onder het motto: ‘Why buy a new chair, when you can dress up the one you have?’ Zij legden zichzelf bij het ontwerpen de volgende beperkingen op: voor traditionele patronen kiezen zij hightech materialen en de nieuwe modellen worden uitgevoerd in traditionele materialen. Deze serie wordt eind september 2013 tijdens Inside Design Amsterdam gepresenteerd aan pers en publiek. Het promotiefilmpje dat tijdens het symposium werd getoond, ontving een spontaan applaus.
Werkbank
De geest van Gerrit Rietveld is terug te vinden in het werk van Alexander Pelikan. Die zie je terug in het gemak waarmee Pelikan zelf aan de werkbank staat en zijn ontwerpen met de hand ontwikkelt. En in de wijze waarop hij vanuit zijn idealen op zoek gaat naar nieuwe vormen. De ‘losse’ exemplaren, prototypen verkoopt hij regelmatig om telkens weer een nieuwe stap te kunnen maken op weg naar productie op grote schaal. Deze fase wordt bereikt als er een producent is die zich als opdrachtgever opstelt; recent was dit een Zwitsers bedrijf waarvoor Pelikan een klare lijn van robuuste eiken meubels ontwierp. Pelikans ontwerp voor de Clic chair is vergelijkbaar met Rietvelds kratstoel. Een platte rechte plaat als basis waarbij Pelikan het restmateriaal na het lasersnijden gebruikt als verlichtingselement. Een meubel zonder schroeven of lijm.
Geschoold als architect en cum laude afgestudeerd aan de TU Delft nam de laatste spreker het publiek mee in het plezier van het maken van totaalconcepten. Onder zijn eigen naam bouwt Sander Bokkinga aan een eigenzinnig oeuvre waar regelmatig ook kleine producten ontstaan die hij onder de naam Bok. uitbrengt. Zo ontdekte hij de tuinslang als materiaal voor het maken van stoelen. Speciaal voor het symposium nam Bokkinga het allereerste prototype van dit inmiddels populaire ontwerp mee. Zijn werkplaats groeit uit tot een beeldhouwatelier en het zal niet lang meer duren of de stad wordt zijn werkterrein. Een jachthut op zijn eigen huis bestaat al in maquettevorm. Voor Bokkinga zijn hutten de beste plek om je terug te trekken, op zoek naar avontuur en vrijheid: ‘Stilstand is vooruitgang, de hut geeft de geest de vrije loop.’
Tekst: Mariska van der Burgt
Fotografie: Ricardo Josefa, Marleen Sleeuwitz
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
design,
innovatie,
inspiratie,
stichting Zetel,
stoelen,
TU Delft