De Bastei aan de Waalkade in Nijmegen valt direct op door het volglazen balkon dat schijnbaar achteloos aan de robuust gemetselde gevel hangt. Toeristen stappen ietwat aarzelend het transparante uitkijkpunt op met ruimzicht over de Waal. Glas is toch een materiaal dat enige moed vraagt om te betreden. Maar dat is niet de reden waarom dit gebouw Kars Haarhuis, bouwtechneut bij ABT in Velp, zo aanspreekt.
Houten constructie
Wat hem fascineert is de
houten constructie, samengesteld uit Douglassparren. Elke stam draagt aan
gewicht een slordige 150 auto’s. ‘En dat is veel’, weet Haarhuis. ‘Ik heb er
dan ook flink aan zitten rekenen en kwam tot de conclusie dat je met zo’n
oeroud bouwmateriaal nog steeds een slimme eigentijdse constructie kunt
samenstellen en dat is waanzinnig.’
De Bastei Nijmegen
De Bastei is bijzonder omdat ik geen ander gebouw ken waar boomstammen van tien meter lang rechtstreeks uit het bos gehaald zijn om als puur constructiemateriaal te dienen.’
Douglasstammen
‘We hebben bij elkaar 20
Douglasstammen gebruikt van 3 tot 4,5 meter en 4 stuks van 10 meter. Die
laatsten stekendoor twee verdiepingen. De bomen die we gebruikten, hebben een
excentriciteit van slechts enkele centimeters afwijking over de volle lengte
van de stam. Ze zijn dus nagenoeg kaarsrecht. Het rekensommetje dat ik er
vervolgens mee maakte, wordt praktijk en dat is prachtig om te zien.’
Alles past
Veel bezoekers zullen volgens
hem denken dat het een houten schilletje om een stalen kern is. ‘Maar je ziet
puur natuur. Dat maakt De Bastei uniek. Een enkele verdieping in hout gaat nog
wel, maar drie verdiepingen is een ander verhaal. Zeker als het om een
museumgebouw gaat met een brandwerendheidseis van 90 minuten. Wat verder zo
bijzonder aan De Bastei is, is dat het gelukt is de boomstammen zo gemaatvoerd
te krijgen dat alles past. Aannemer Mertens – met ons als adviseur – wilde niet
alles prefabriceren maar waar nodig ook op maat zagen in het werk. En dat is
dus gebeurd met slechts kleine afwijkingen ten opzichten van het
oorspronkelijke plan. De houten constructie is dus nagenoeg zo gemaakt als we
in gedachte hadden en ook dat is gaaf.’
Gaaf bouwmateriaal
De bomen vond ABT bij
houthandel De Vree uit Randwijk net onder de rook van Wageningen. ‘Ook dat is
uniek als je erover nadenkt. Het is prachtig om te zien dat een bos zulk gaaf
bouwmateriaal produceert. De ontschorste stammen hebben nauwelijks noesten of
andere oneffenheden. Voor je gevoel kan zoiets niet groeien in Nederland. En
het is ook nog eens eigentijds. Een mooie bijkomstigheid is dat de houten constructie
ook een heel duurzame uitstraling heeft, terwijl dat niet de bedoeling was. De
ontwerpfase startte al in 2011 toen circulair bouwen en duurzaamheid minder in
de belangstelling stonden dan vandaag de dag. Maar sinds dit project vind ik dat
je als constructeur veel vaker houten stammen zou kunnen toepassen.’
Scheuren in lengterichting
De scheuren in de
lengterichting maken de constructie volgens hem alleen maar mooier. ‘Constructief
maakt het weinig uit omdat de stammen een kolomtoepassing hebben. Je kunt je als
constructeur dus afvragen waarom je überhaupt nog vierkante balken wilt
gebruiken. Dit hout leeft en is daarmee een prachtig bouwmateriaal. Doordat we het
ruw mochten houden, is elke millimeter hout constructief benut. Dat is
prachtig.’
Tekst: Peter de Winter
Fotografie: Martin Wengelaar
Dit artikel is gepubliceerd in Bouwwereld nummer 9 van 2019 in de rubriek Supergaaf. Hierin is een bouwprofessional aan het woord over zijn of haar favoriete gebouw of interieur.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
bastei