Supergaaf volgens Oana Rades

Oana Rades, partner bij Shift architecture urbanism uit Rotterdam, hoefde niet lang na te denken toen zij door de redactie werd uitgenodigd mee te doen aan de rubriek Supergaaf in Bouwwereld. Zij koos voor het Oostelijk Zwembad dat in 1932 werd opgericht op initiatief van enkele Rotterdamse notabelen. Het zwembad is een ontwerp van architect Foeke Kuipers. Zijn oeuvre bestaat voor een groot deel uit villa’s uitgevoerd in de zogenoemde cottagestijl. Daarnaast ontwierp hij monumentale panden als Clubgebouw Industria op de Dam (1912) en het Polderhuis in Hoofddorp

Oana Rades vertelt: “Voor mij is het Oostelijk Zwembad met zijn art-deco-interieur niet minder dan een volkspaleis; een instituut van grote schoonheid. Hele generaties Rotterdammers leerden er zwemmen en het leeft dan ook in het collectieve geheugen van de stad.

Ruimtelijk concept

Als ik in het zwembad rondloop, dan krijg ik het gevoel dat dit gebouw een feest is waar de sport, het samenkomen en het leven in de stad gevierd worden. Wat het gebouw voor mij zo bijzonder maakt, is de manier waarop de sport hier geënsceneerd wordt door middel van het ruimtelijk concept en de materialisatie. Vanaf de entreehal heb je rechtstreeks zicht op en toegang tot de monumentale zwemhal. Langs de balie en het café loop je omhoog naar de verkleedkamers op de eerste verdieping. Deze bevinden zich op een galerij die langs de gehele perimeter van de zwemhal rondloopt en een ononderbroken panoramisch zicht op het zwembad biedt.

Ruimte heeft iets weg van een kathedraal

De ruimte van de zwemhal zelf is adembenemend, die heeft iets weg van een kathedraal. Het dak wordt gevormd door elegante betonnen gewelven, waarin glazen bouwstenen zijn opgenomen in het centrale deel. Door de kleurschakering daarvan valt door het dak, maar ook door de ramen in de gevel, een steeds wisselend, subtiel gefilterd daglicht dat je het gevoel geeft dat je buiten zwemt. Zelf zwem ik vaak uit praktische redenen in Rotterdam-West in typische jarentachtig-zwembaden: donker en hokkerig. Het verschil tussen daar en hier kan niet groter zijn. De kwaliteit van de materialen waaruit het Oostelijk Zwembad is opgetrokken en de zorgvuldigheid waarmee ze verwerkt zijn, getuigen van Kuipers oog voor detail en vakmanschap.

Art-decotegels

Neem alleen al de vele soorten art-decotegels die in de verschillende patronen op de wanden en vloeren zijn aangebracht. Hieraan zie je dat Kuipers destijds tot aan de voegen van de tegels nadacht over zijn ontwerp. De uitvoering is bovendien weergaloos. Je ziet aan alles dat liefde voor architectuur en vakmanschap hier de boventoon voert. Die optelsom van eigenschappen geeft een meerwaarde mee aan het gebouw, die aansluit op het achterliggende sociale verhaal van destijds: voor Rotterdam en de Rotterdammers een voorname ontmoetingsplaats maken om te zwemmen en te ontspannen.

De pracht en praal die je hier 88 jaar na dato aantreft, doet nog steeds niet gedateerd aan. Het is nog altijd een voorname ontmoetingsplek waar ik graag kom en die dankzij de recente grondige renovatie van grote waarde zal zijn voor mijn kinderen en toekomstige generaties.”

Tekst: Peter de Winter
Fotografie: Ruud Dilling

Dit artikel is gepubliceerd in de rubriek Supergaaf in Bouwwereld nummer 7 van 2020. Hierin is een bouwprofessional aan het woord over zijn of haar favoriete gebouw of interieur.