Supergaaf volgens Wouter Valkenier

Wouter Valkenier, architect en oprichter van Studio Valkenier NL in Amsterdam legt uit waarom hij de stolpboerderij helemaal supergaaf vindt.

Wat past die [stolpboerderij] volmaakt in het geometrische systeem! […] Geometrie vraagt om geometrie; met een gevoel voor esthetische kenmerken die je niet hoog genoeg kunt schatten, hebben de Nederlanders gevolg gegeven aan de roep van het landschap en hebben zij het platte vlak van hun landschap bezaaid met kubussen en piramiden. Heerlijk landschap! Ik ken geen enkel landschap waar het geestelijk opbeurender is om in rond te reizen.’ Dit schreef de Britse schrijver Aldous Huxley (bekend van de beroemde roman Brave New World) in 1925 over de Hollandse stolpboerderij.

Supergaaf die stolpboerderij

Wanneer je, zoals ik, opgroeit in het dorpje Schagen in WestFriesland, dan zie je regelmatig een stolpboerderij aan de einder verschijnen. Die stolpboerderij is een gebouwtypologie die mij van kind af aan gefascineerd heeft. Stolpen worden ook wel de piramides van het Noord-Hollandse landschap genoemd. Mijn fascinatie voor de stolp zit in het geometrische patroon van het landschap met zijn polders en dijken in combinatie met de statige silhouetten van de stolpboerderijen.

Perfecte kubus

Zoals de piramides uit Egypte de even raadselachtige als geheimzinnige graftombes herbergen, bevindt zich in het hart van het gebouw een vrijwel perfecte kubus, het zogenoemde vierkant. Dit vierkant is samengesteld uit vier zware eikenhouten staanders, waarop het dak steunt. Dit hoge vierkant, ook wel aangeduid als kapberg, diende onder meer voor de opslag van het hooi. In het lagere gedeelte bevond zich de woning, die altijd zoveel mogelijk op het zuiden georiënteerd was. De lagere gedeelten van de boerderij aan de andere zijden van het gebouw boden plaats aan de deel en de stallen.

Karakteristiek en beeldbepalend

Het dak van de stolpboerderij, uitlopend in bijna een punt, is karakteristiek en beeldbepalend voor het Noord-Hollandse landschap De gevellengte is, bij een gemiddeld aantal melkkoeien van 16 ook circa 16 meter. De voorraad hooi voor de wintermaanden bepaalde de hoogte, de dakvlakken komen hiermee op een helling tussen de 48 en 52 graden: alles bij elkaar het recept voor de uitgekiende verhoudingen van een traditionele stolp. De hoeveelheid land bepaalde de hoeveelheid hooi en dit bepaalde de hoeveelheid koeien; deze gegevens vormden de basis voor de grootte van de stolp. Daarmee is er een directe numerieke relatie tussen het land en de stolp, parametrisch ontwerpen avant la lettre.

Lees ook:

Studio Valkenier: spontaniteit en ambachtelijke imperfectie

Fascinatie voor stolpbouwtechniek

De fascinatie voor de stolpbouwtechniek met pen- en gatverbindingen en het bouwen met lokaal geoogste materialen als hooi hebben mij geïnspireerd bij de bouw van onze eigen woning, waar we het houten vierkant als uitgangspunt hebben gebruikt. Maar mijn droom blijft om midden in de polder een stolp te ontwerpen.

Tekst: Wouter Valkenier
Fotografie: Ruud Dillling

Dit artikel is gepubliceerd in de rubriek Supergaaf in Bouwwereld nummer 2 van 2020. Hierin is een bouwprofessional aan het woord over zijn of haar favoriete gebouw of interieur