Zwijgafspraak Naturalis

Als architect, of als auteursrechthebbende, wil je niet dat iemand jouw werk zomaar wijzigt of gebruikt. Daar is op grond van het auteursrecht toestemming voor nodig. Bovendien moeten afspraken, die in het kader van een conflict zijn gemaakt, worden nagekomen. Een zaak waarin het niet liep zoals zou moeten, en die recent in het nieuws is gekomen, is een vervolg op de Naturalis-zaak, waarin de aanbouw/verbouwing van Naturalis de hoofdrol speelde.

Naturalis

In 2013 besloot het Naturalis in Leiden tot een uitbreiding en verbouwing van haar onderkomen wegens ruimtegebrek. Architectenbureau Neutelings Riedijk Architecten kreeg de opdracht voor een nieuw ontwerp voor het in 1998 geopende Naturalisgebouw. De architect van het oorspronkelijke gebouw, Fons Verheijen maakte direct bezwaar tegen de plannen. Hij vond de plannen een aantasting van zijn werk, en daarmee een inbreuk op zijn auteursrecht. Ondertussen begon het Naturalis alvast met de verbouwingswerkzaamheden.

Schadevergoeding architect Verheijen

Schadevergoeding voor architect Verheijen spande met succes een bodemprocedure en kort geding aan tegen het Naturalis. De rechtbank was van mening dat de voorgenomen verbouwing van het Naturalis inderdaad een aantasting vormde van het werk van Verheijen. Vervolgens werd in kort geding aan het Naturalis een bouwstop opgelegd. Om verder uitstel en oplopende kosten te voorkomen troffen partijen een schikking. Naturalis betaalde 1,5 miljoen euro schadevergoeding aan Verheijen en maakte haar excuses voor de inbreuk op de auteursrechten van de architect. Daarnaast werd er een zwijgafspraak gemaakt: geen van partijen zou buiten een gezamenlijk persbericht publiekelijk nog inhoudelijke mededelingen doen over het geschil.

Overtreding zwijgafspraak

Anderhalf jaar blijft het stil rondom de architectonische rel, tot er op 2 juli 2018 een interview met de algemeen directeur van het Naturalis, Edwin van Huis, in de Volkskrant verschijnt. In de aanloop naar de opening van het vernieuwde Naturalis volgend jaar zomer blikt de Volkskrant terug op de verbouwing en het conflict met Verheijen. Zo komt in het artikel aan bod dat het conflict met Verheijen het bouwproces heeft vertraagd en veel geld heeft gekost, dat de ruzie vervelend was voor Naturalis, dat Van Huis zichzelf achteraf niets kwalijk neemt en hij niet meer rekening had moeten houden met de rechten van Verheijen. Dit is tegen het zere been van Verheijen. En Verheijen krijgt weer gelijk.

Verheijen krijgt gelijk

Volgens de rechter moet de zwijgafspraak tussen Verheijen en het Naturalis ruim worden uitgelegd. Het was voor Verheijen belangrijk dat de beeldvorming over het geschil recht zou doen aan de werkelijke gang van zaken. Om die reden was in het gezamenlijke persbericht, dat beide partijen naar buiten toe hebben gecommuniceerd, opgenomen dat Naturalis zelf risico nam door met de verbouwing te starten zonder de bodemprocedure af te wachten. Doordat dit in het interview in de Volkskrant niet is benoemd, bestaat het risico dat er voor Naturalis een gunstiger beeld van het geschil ontstaat dan uit het volledige persbericht naar voren komt. Daarmee is Naturalis haar zwijgafspraak niet nagekomen en vindt de rechter een rectificatie passend. Zowel op de eigen website van Naturalis als die van de Volkskrant moet een rectificatie worden geplaatst.

Tekst: Ruby Nefkens, advocaat intellectueel eigendom, ICT, design, architectuur, kunst

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 4 van 2018