Op de Marker Wadden is afgelopen maanden een zelfvoorzienende nederzetting gebouwd. De gebouwen zijn ontworpen door Franz Ziegler en bestaan uit prefab units gefabriceerd door StrandBaak in Utrecht. Elektriciteit wordt opgewekt met zonnepanelen. Een uitschuifbare windmolen springt bij als er stroomtekort dreigt. Water komt uit een lokale bron en wordt ter plekke afgevoerd en gezuiverd.
De omvang van de bebouwing van het eiland is beperkt en bedraagt niet meer dan 0.1% van de oppervlakte van de natuureilanden Marker Wadden. De nederzetting ligt op het Haveneiland, het enige van de vijf natuureilanden dat toegankelijk is voor publiek. De andere eilanden zijn natuurgebied.
Ontwerpuitgangspunt
De nederzetting is een ensemble van veertien gebouwen met een heel karakteristiek silhouet dat in de loop van de tijd steeds meer zal opgaan in het weidse duinlandschap van de Marker Wadden, aldus Franz Ziegler van Ziegler|Branderhorst stedenbouw en architectuur uit Rotterdam. Hij zegt dat het ontwerpuitgangspunt was een nederzetting te maken die bestaat uit zelfvoorzienende gebouwen die erg met elkaar te maken hebben en nauw samenwerken. De gebouwen vragen dus niet als objecten elk hun eigen aandacht.
“Wat daar mooi aan is, is dat binnen de nederzetting alle huizen en gebouwen andere functies hebben en toch samenhang vertonen”, zegt Ziegler. “Denk daarbij aan het Eilandpaviljoen dat een informatie- annex exporuimte is, maar ook onderdak biedt aan horeca. Een vertrekpunt voor veel wandelingen. Daartegenover staat het kantoor van de eilandwachters. Ze wonen en werken er en bovenaan het gebouw is er een mooi uitkijkpunt met uitzicht over de Marker Wadden. Daarnaast is er het gebouw – inclusief laboratorium – dat onderdak biedt aan de natuuronderzoekers en tot slot zijn er de vier recreatiehuisjes voor verhuur aan vakantiegangers.”
Geen bouwplaats
De huisjes zijn gemaakt door bouwbedrijf StrandBaak uit Utrecht. Ze zijn zo ontworpen dat ze in onderdelen naar het eiland vervoerd konden worden om ter plekke in elkaar gezet te worden. Robert Versendaal van StrandBaak was medeverantwoordelijk voor de realisatie van de veertien gebouwen op de Marker Wadden.
“De gebouwen zijn volledig geprefabriceerd en bestaan uit verschillende modules. Ze zijn voor 80 procent in onze fabriek in Utrecht geassembleerd. Vervolgens zijn ze per schip naar de Marker Wadden gevaren, op hun plek gezet, aan elkaar gekoppeld en afgebouwd. Daardoor hadden we een heel korte bouwtijd op locatie en werd de natuur zo min mogelijk verstoord. Dat was voor Natuurmonumenten als opdrachtgever een absolute voorwaarde omdat op het eiland geen bouwplaats gemaakt mocht worden.”
Inlands lariks
De gevelbekleding bestaat uit inlands lariks geoogst in de bossen van Natuurmonumenten. Ze zijn gekapt en door houtzagerij Twickel in Delden op de zaagbank in planken gezaagd en terug gedroogd. Een deel van het hout is naar StrandBaak in Utrecht getransporteerd voor verwerking in de modules. Een ander deel is naar de Marker Wadden gebracht voor afwerking van de units.
De daken van alle gebouwen zijn op het zuiden of westen gericht en hebben een hellingshoek van 15 graden wat optimaal is voor elektriciteitsopwekking met de zonnepanelen die erop liggen. De gebouwen zijn massief en gesloten met kleine ramen in de gevel.
“Idee hierachter is dat het weer op de Marker Wadden plotsklaps kan omslaan”, weet Ziegler. “De gevel geeft door zijn geslotenheid een knus gevoel van geborgenheid. Als het buiten spookt, kan je lekker wegkruipen achter de houtkachel. Om toch voldoende daglicht te garanderen, is een lichthapper op het dak gezet die tegelijkertijd schoorsteen is.”
Lees ook:
Eerste ‘off grid’- project
Voor Franz Ziegler was de nederzetting zijn eerste ‘of grid’ – project. Eerder realiseerde hij met zijn bureau een aantal projecten in het fijngevoelige landelijke gebied waaronder houten schuurwoningen. Daarom maakte hij ook kans bij de prijsvraag die aan de realisatie van de zelfvoorzienende nederzetting vooraf ging.
Dat Ziegler|Branderhorts de prijsvraag won, lag aan het feit dat er van meet af aan een nauwe samenwerking was met StrandBaak, de bouwer van de gebouwen. “Zij hebben erg veel ervaring in prefabricage en loodsten mij langs de klippen van voor de hand liggende ontwerpfouten. Het is zeker aan hun technische en praktische inbreng te danken dat we uiteindelijk de nederzetting mochten bouwen.”
Werken in bouwteam
Een belangrijke les die Ziegler leerde, was werken in bouwteam. “Dus niet eerst alles zelf ontwerpen en dan pas een aannemer erbij zoeken die het maken kan, maar vanaf de eerste schets gebruik maken van de kennis en inbreng van StrandBaak. Daar ben ik beslist veel wijzer van geworden.”
Voor beide partijen was bouwen op zo’n bijzondere en natuurgevoelige locatie een bijzondere ervaring die vroeg om vindingrijke oplossingen. Zo mocht er geen heistelling geplaatst worden om de gebouwen van een fundering te voorzien. Dat zou de natuur teveel verstoren. De oplossing die StrandBaak aandroeg, waren schroefpalen.
“Daar had ik nog nooit van gehoord, maar je kunt er stevige funderingen mee aanbrengen terwijl je de grond nauwelijks in beroering brengt. Funderen met ecologische voordelen dus. En zo is het in het hele project gegaan met als resultaat een nederzetting die steeds meer zal opgaan in het omringende landschap.”
Lees ook:
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
prefab,
zelfvoorzienend