Het gedroomde museum van architect Berlage

Architect Hendrik Petrus Berlage en museumdirecteur Hendrik Enno van Gelder droomde van een vooruitstrevend museumgebouw. In 1935 wordt deze droom werkelijkheid met de opening van een nieuw museum voor moderne en toegepaste kunst in Den Haag. De tentoonstelling Het gedroomde museum – Berlages meesterwerk neemt de oorspronkelijke ideeën van architect en directeur als uitgangspunt en laat zien hoe ze op de dag van vandaag een belangrijke rol spelen in de beleving van Kunstmuseum Den Haag. De tentoonstelling is te zien tot en met 7 november 2021.

Eigen objectnummer

De stralende lichtinval, de menselijke maat, de gele bakstenen, de ruimtelijkheid, het gedurfde kleurgebruik; alles is even markant aan het gebouw en aan alles is gedacht, tot en met het interieur en meubilair aan toe. Het gebouw heeft als enige museum in de wereld een eigen objectnummer. Daarmee is het in één klap het belangrijkste collectie-onderdeel van het museum, waarin alle collecties hun onderkomen vinden. Aan de hand van verhalen, foto’s, (ontwerp)tekeningen, maquettes en bijzonder archiefmateriaal wordt de geschiedenis van het museum inzichtelijk gemaakt, van idee tot aan ontwerp en realisatie.

Architect Berlage

In 1912 wordt Hendrik Enno van Gelder (1876–1960) directeur van het museum. Hij droomt van de bouw van een nieuw groot museumcomplex, inclusief concert- en congreszalen. Na de Eerste Wereldoorlog stelt de gemeente een terrein aan de Stadhouderslaan beschikbaar. Berlage (1856–1934) wordt aangewezen als architect. Dit nieuwe museum moet een toegankelijke plek worden waarin iedereen zich thuis kan voelen.

Laatste werk van Berlage

Berlage staat voor een lastige opgave: hoe ontwerp je een museum voor een kunstcollectie die nog in de kinderschoenen staat, en hoe ontwerp je een museum voor moderne en toegepaste kunst zonder te weten hoe die collecties er in de toekomst uit zullen zien? Het wordt zijn laatste werk. Berlage sterft in 1934 en maakt de oplevering niet meer mee.

Door het museum dwalen

Berlage ontwerpt voor het museum een lange glazen toegang met een. indrukwekkende monumentale hal. Om museummoeheid te voorkomen, ontwerpt Berlage de museumzalen in een menselijke maat en van verschillende grootte. De doorgang tussen de zalen plaatst hij zelden recht tegenover elkaar, zodat je elke ruimte als een nieuwe ervaart. Er is geen duidelijke looproute en dat is bewust. Berlage ontwierp het bezoek aan het museum als een wandeling door het bos, waarin je al dwalend tot rust komt en altijd iets verrassends tegenkomt.

Boek met historisch materiaal

Ter gelegenheid van de tentoonstelling is het boek Het gedroomde museum – Kunstmuseum Den Haag, met artikelen van Jan de Bruijn, Doede Hardeman en Jet van Overeem verschenen. Ruim 120 foto’s en een schat aan historisch materiaal brengen het gebouw en zijn geschiedenis uitvoerig in beeld. Het boek is vormgegeven door Hallerbrun en tot stand gekomen in samenwerking met nai010 uitgevers. Prijs: € 24,95.