The Fountainhead bij Toneelgroep Amsterdam

The Fountainhead is het verslag van de strijd van de eigenzinnige architect Howard Roark met de wereld om hem heen. Roark weigert concessies aan opdrachtgevers te doen, terwijl zijn collega architect Peter Keating kiest voor commercieel succes en maatschappelijk aanzien. De ideeënroman, geschreven door de Amerikaanse schrijfster en filosofe Ayn Rand in 1943 werd onder dezelfde titel in 1949 verfilmd door regisseur King Vidor naar een script van Rand zelf en met Gary Cooper in de hoofdrol. Vanaf juni dit jaar brengt Toneelgroep Amsterdam het tot toneelstuk bewerkte verhaal op de planken, met Ramsey Nasr als Howard Roark, Aus Greidanus jr. als Peter Keating en Halina Reijn als Roark’s geliefde Dominique Francon.

‘Het thema van mijn roman’, zei Ayn Rand, ‘is de strijd tussen individualisme en collectivisme, niet in de politieke arena maar in de ziel van de mens. Mijn uitgangspunt bij het schrijven van The Fountainhead is altijd geweest om een ideale man als romanfiguur te creëren.’ Die man is Howard Roark, een architect die moderne wolkenkrabbers wil bouwen en omgeven wordt door collega’s die aanhangers zijn van een meer klassieke bouwcultuur. Het is deze strijd tussen vernieuwing en traditie, tussen bezieling en compromis die Ayn Rand op een onnavolgbare manier heeft neergeschreven. Maar The Fountainhead is ook het verslag van een strijd op leven en dood tussen twee geliefden, Howard Roark en de beeldschone Dominique Francon; twee gelijkgestemde zielen gesteld op hun vrijheid en autonomie.

Integriteit van de architect

Regisseur Ivo van Hove: ‘Toen ik de roman voor het eerst las, werd ik gegrepen door de personages, stuk voor stuk mensen van vlees en bloed en tegelijkertijd larger than life. Het zijn figuren die staan voor grootse ideeën: de briljante architect Howard Roark die zijn eigen idealen nastreeft en droomt van een nieuwe wereld, een stad van de toekomst, maar ook Peter Keating, zijn collega die schippert en zijn ontwerpen voortdurend aanpast aan de eisen van de markt. De strijd tussen Roark en zijn tegenstanders is bloedstollend beschreven. The Fountainhead is voor mij een ideeënoorlog. De grote vraag die het boek stelt: Wat is schepping? Wat betekent het om iets te creëren? En wat betekent integriteit in een scheppingsproces? De roman speelt zich af in het milieu van architecten in de jaren ’20 in New York waar de strijd tussen modernisme en classicisme zich voltrok, maar uiteraard is de vraag naar integriteit een vraag die ons nog steeds bezighoudt: de balans tussen het commerciële en het vernieuwende, de markt en de zuivere expressie. Rand gebruikt de wereld van de architectuur als metafoor om te spreken over kunst, engagement, individualisme, autonomie.’
Er is gesuggereerd dat ze zich voor de hoofdpersoon liet inspireren door Frank Lloyd Wright, maar dat werd ontkend door Rand en Wright.

Wish you were here, Ayn Rand

Ayn Rand (1905-1982) was schrijfster en filosofe. Gevlucht naar de Verenigde Staten vanuit de Sovjet-Unie keert Rand zich resoluut tegen het socialisme en alle vormen van altruïsme. Zij gelooft in de ultieme vrijheid van het individu. Haar andere grote roman Atlas Shrugged, een ode aan het kapitalisme, is in de Verenigde Staten het populairste boek na de bijbel en was bij de laatste verkiezingen dé inspiratiebron van de Republikeinse Partij.
In aanloop naar de première van The Fountainhead verkent toneelgroep Amsterdam op 26 mei 2014 (20.30 u) het spraakmakende oeuvre van Ayn Rand, samen met journaliste en historica Floor Rusman, filosoof Hans Achterhuis, conceptueel architect Luc Deleu en kunstenaar-ontwerper Jan Versweyveld.

Première 15 jun 2014
Speellijst