Herontwikkeling Spuikwartier Den Haag

De gemeente Den Haag gaat het Spuikwartier herontwikkelen. Marktpartijen zijn uitgenodigd om met voorstellen te komen voor dit gebied in het hart van de stad. Een optimale invulling van het Spuiplein staat daarbij voorop. Rijnboutt heeft in opdracht van de gemeente Den Haag het stedenbouwkundig beoordelingskader opgesteld. Hierbij is de stad betrokken in stadsgesprekken en in bijeenkomsten met direct betrokkenen. Met dat kader in de hand kan de gemeente straks de stedenbouwkundige kwaliteit beoordelen van de voorstellen die de markt gaat doen. In december selecteert Den Haag drie combinaties; de winnaar komt in 2015 uit de bus.

De maximale bouwhoogte is 70 meter, onder voorwaarden 90 meter. De plint is minstens zeven meter hoog. In het hele gebied moeten auto’s worden geparkeerd in of onder gebouwen. Fietsen slingeren niet meer op het Spuiplein rond, maar komen in een stalling, boven- of ondergronds. Dat Spuiplein krijgt een flinke oppepper. Het blijft open en is (of wordt) geschikt voor evenementen en festivals. Op het plein moet je als Hagenaar én bezoeker straks graag willen zijn: je kunt er afspreken op een terras, of in het groen van de zon genieten.

Dit zijn slechts enkele van de criteria uit het stedenbouwkundig beoordelingskader voor het nieuwe Spuikwartier, dat Rijnboutt heeft opgesteld in opdracht van de gemeente Den Haag. Daarbij is naar méér gekeken dan naar gevels, bouwhoogtes en de skyline. Ook het gewenste programma (woningen, horeca) speelt mee, net als verkeer, parkeren en duurzaamheid. Cruciaal is de wens om van dit gebied de verbindende schakel te maken tussen het historisch centrum, de Grote Marktstraat, de Rivierenbuurt en het Nieuwe Centrum aan de Turfmarkt.

Continuïteit in ruimtelijke ontwikkeling

‘De transformatie van het Spuikwartier staat niet op zichzelf,’ zegt stedenbouwkundige Richard Koek van Rijnboutt, verantwoordelijk voor het stedenbouwkundig kader. ‘Dit wordt het slotakkoord van een ontwikkeling die in de jaren tachtig is begonnen. Die continuïteit in de ruimtelijke ontwikkeling was belangrijk toen we het beoordelingskader maakten. Plannen voor de toekomst zullen moeten voortbouwen op dat verleden.’

Wie zo’n plan wil maken, vindt in het beoordelingskader de achtergronden, uitgangspunten en criteria. Het kader beantwoordt vragen als: wat zijn de goede afmetingen van het Spuiplein? Wat is een adequate breedte voor de Turfmarkt en de Schedeldoekshaven? Hoe zit het met de architectuur, de openbare ruimte? Richard Koek: ‘Het gaat in wezen om de vraag: wat is écht belangrijk als we moeten oordelen over plannen voor dit gebied?’ De markt heeft behoefte aan zo’n houvast, zegt Koek. ‘Uit een marktconsultatie eerder dit jaar kwam naar voren dat ontwikkelaars graag weten welke kant de gemeente op wil, ook om de risico’s te kunnen inschatten. Dit kader komt daaraan tegemoet.’

Rijnboutt is niet over één nacht ijs gegaan. Er zijn gesprekken gevoerd met het College van B&W en vertegenwoordigers van het ambtelijk apparaat. Ook is dankbaar gebruik gemaakt van wensen en ideeën die zijn opgedaan in consultatiegesprekken met omwonenden, stedenbouwkundigen, culturele instellingen en ondernemers. De meerderheid van de Hagenaars is van mening dat het gebied een impuls kan gebruiken. Velen zien het Spuiplein het liefst als een mooi, multifunctioneel, groen stadsplein waar kunst en cultuur een centrale rol spelen. Ook zou het vernieuwde Spuikwartier de stedelijke samenhang moeten versterken.

Brede focus

Plannen voor het Spuikwartier liepen eerder spaak. Het vorige college wilde hier een nieuw cultuurgebouw, het Spuiforum. Tegen dat plan rees veel weerstand. Het huidige stadsbestuur is een andere weg ingeslagen. Het gaat niet meer uit van één gebouw. Nadrukkelijk wordt uitgezoomd naar het gehele gebied. De gemeente beperkt zich daarbij tot het opstellen van inhoudelijke, stedenbouwkundige en financiële kaders en een aanbestedingsstrategie.

Om met een schone lei te kunnen beginnen, is Rijnboutt – als externe partij – ingehuurd om de stedenbouwkundige uitgangspunten te bepalen. In ieder geval krijgt het Spuikwartier culturele en onderwijsvoorzieningen (het Residentieorkest, Nederlands Danstheater, de Stichting Dans en Muziek en het Koninklijk Conservatorium). Maar er is ook ruimte voor woningen, winkels, horeca, vergader- en congresaccommodaties. De openbare ruimte wordt sterk verbeterd. Het Spuiplein blijft hoe dan ook behouden. Hergebruik van met name (delen van) het Lucent Danstheater is mogelijk.

Welke marktpartij(en) straks ook aan de slag gaan, ze zullen moeten opereren op basis van de criteria in het kader. Die vertalen ze in een visie en een voorstel voor ontwerp, uitvoering én onderhoud. Dat dwingt de markt tot een duurzaam, financieel goed beheersbaar plan. Volgens planning volgt begin november na de vaststelling van het raadsbesluit het traject van aanbesteding. Rijnboutt kan zelf uiteraard niet inschrijven op de aanbesteding voor het Spuikwartier. De raad heeft op 7 november ingestemd met het voorstel van het college inzake kaders en kredietaanvraag gebiedsontwikkeling Spuikwartier. De inschrijving op de aanbesteding sluit op 14 november.

Foto : Het Spuiplein nu (foto Kees Hummel)

Eerder publiceerden we in ArchitectuurNL een artikel van Leo Oorschot over de voorgescheidenis van het Spuikwartier: