Op 19 is september het Nationaal Holocaust Namenmonument in Amsterdam van opdrachtgever het Nederlands Auschwitz Comité officieel geopend door koning Willem-Alexander. Het monument herdenkt 102.000 Nederlandse slachtoffers (Joden, Roma en Sinti) die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. De afgelopen vijf jaar heeft Rijnboutt de rol van coördinerend en uitvoerend architect vervuld bij de realisatie van dit project. Rijnboutt werkte nauw samen met de ontwerper van het monument, architect Daniel Libeskind en diens projectarchitect Johan van Lierop.
Rijnboutt werd in 2016, na een selectie door Studio Libeskind in New York, door Jacques Grishaver van het Nederlands Auschwitz Comité gekozen om het complexe bouwproces te begeleiden. In nauwe samenwerking met Studio Libeskind heeft Rijnboutt diens ontwerp uitgewerkt binnen de Nederlandse wet- en regelgeving en de praktische kant van het uitvoeringstraject begeleid. Rijnboutt werd ook ingeschakeld voor het landschapsontwerp en de aansluiting op de openbare ruimte.
Monument in het Joodse kwartier
Het monument staat in het voormalig Weesperplantsoen in Amsterdam, tussen de Weesperstraat en de Hoftuin van de Protestantse Diaconie, midden in het Joodse kwartier en in de nabijheid van Joodse culturele gebouwen, zoals de Portugese Synagoge en het Joods Historisch Museum.
Labyrint van muren met 102.000 unieke bakstenen
Het ontwerp van Daniel Libeskind beslaat een niet-lineair labyrint van muren, gebouwd met 102.000 unieke bakstenen. Elke steen staat voor een individu, waarmee het monument als geheel een idee geeft van de omvang van het aantal slachtoffers van de Holocaust. Het monument draagt vier objecten van spiegelend roestvaststaal; Hebreeuwse letters לזכר die samen het woord ‘in memoriam’/ ‘in herinnering aan’ weergeven.
150 ton op 26 kolommen
Dat de omgeving en zelfs de reflectie van de omgeving wordt gereflecteerd, zorgt voor een caleidoscopisch effect. De elementen lijken los van de muren te zweven; de leegte verbeeldt de discontinuïteit van de geschiedenis. Het ziet er ogenschijnlijk simpel uit maar de muren dragen de uitkragende massieve letters van in totaal 150 ton op slechts 26 kolommen. Hoe deze constructie zich verhoudt, is ook in samenwerking met Rijnboutt uitgewerkt, terwijl Studio Libeskind het esthetische ontwerp bewaakte.
Zorgvuldige inpassing in de omgeving
Om het monument zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen, heeft Rijnboutt gezorgd voor een zorgvuldige inpassing in de omgeving en een landschapsinrichting met duurzame, kwalitatieve materialen. “We hebben in ons ontwerp goed nagedacht over hoe we de locatie een parkachtige uitstraling kunnen geven die logisch aansluit op de Hoftuin, een prachtige groene oase van rust in de stad,” zegt senior landschaps-ontwerper Petrouschka Thumann. Zo zijn de halfverharding, de acht karakteristieke solitaire bomen en de hagen zorgvuldig uitgezocht.
Complex proces van vijf jaar
Aan het realiseren van het Nationaal Holocaust Namenmonument ging een complex proces vooraf dat vijf jaar duurde. Tal van externe adviseurs waren betrokken, zoals de constructeur, metselwerkspecialist, rvs-specialist en het restauratiebouwbedrijf. Rijnboutt was de tekenpen van alle betrokken partijen en begeleidde het uitvoeringstraject. Bij elke verandering of toevoeging en bij elke kleine hindernis in het proces, werden de tekeningen bijgewerkt. Door middel van 3D-modellen en detailtekeningen werden de consequenties in beeld gebracht die Studio Libeskind vervolgens visualiseerde in ontwerptekeningen om zo tot de beste oplossing te komen.
Archief van Nederlandse slachtoffers
Het Nationaal Holocaust Namenmonument vormt nu het meest actuele tastbare archief van de Nederlandse slachtoffers van de Holocaust; achter elke naam schuilt een omgekomen persoon die eindelijk een plek ter nagedachtenis heeft gekregen.
In Bouwwereld nummer 6 van 2021 verschijnt een uitgebreid artikel over het Nationaal Holocaust Namenmonument in Amsterdam
Fotografie: Kees Hummel, Video: Stijn Poelstra
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Tags:
landschapsontwerp,
monument,
Rijnboutt architecten