Lezing ‘Theo van Doesburg en de Dadasofie’

Op dinsdagavond 10 januari verzorgt Ariel Alvarez, Dada-kenner en initiatiefnemer van Dada Haarlem 1923-2023, een lezing in het ABC onder de titel ‘Theo van Doesburg en de Dadasofie’.

Theo van Doesburg is bekend als voorman van De Stijl, een vernieuwende, constructivistische kunstbeweging vanaf 1917. Maar hij had ook een rebelse persoonlijkheid, waarvoor hij een klankbord vond in het dadaïsme.

Veldtocht

Geïnspireerd door dadaïstische avonden of ‘soirees’ in Duitsland, organiseerde Van Doesburg in januari 1923 zijn ‘veldtocht voor het dadaïsme’ door Nederland. Hij presenteerde zichzelf daarbij als buitenstaander, als ‘niet-dadaïst’. Hij vertegenwoordigde immers De Stijl; bovendien was Dada als beweging inmiddels zo goed als voorbij. Maar hij was goed op de hoogte van de kenmerken en theorieën van het dadaïsme, die onmogelijk eenduidig te begrijpen waren, vooral door de manifesten van Richard Huelsenbeck (Zürich, Berlijn), Tristan Tzara (Zürich, Parijs) en Raoul Hausmann (Berlijn), die zich ‘dadasoof’ noemde.

Met een ‘Inleiding in de Dadasofie’ begon Van Doesburg gewoonlijk elke soiree van de ‘veldtocht’, citerend uit teksten van Huelsenbeck, Hausmann en Picabia, en benadrukkend dat Dada geen kunstbeweging is. Het antwoord op de vraag ‘Wat is dada?’ is volgens Van Doesburg onmogelijk te geven, maar ‘laat zich slechts in de spontane handeling omzetten’.

Lezing

In de lezing van Alvares wordt Van Doesburgs dadaïstische kant, vertolkt door zijn alter ego I.K. Bonset (onmiskenbaar een anagram van ‘Ik ben sot’) belicht. Ook wordt ingegaan op waar het woord ‘dadasofie’ vandaan komt en op de zienswijzen van enkele vooraanstaande dadaïsten.