Mooie gebouwen. Een kwestie van smaak?

Op maandag 25 maart organiseert Architectuurcentrum Nijmegen lezingen van én gesprekken met verschillende mensen over ‘mooie gebouwen’. Architect Gus Tielens, filosoof Selby van Holthe en vloggende activist Ruben Hanssen gaan daarbij in op de vraag: Wat is schoonheid? Kan het meer zijn dan ‘een kwestie van smaak’? En wie bepaalt wat mooie architectuur is? Een veelbelovende avond over schoonheid en de esthetische macht over onze ruimte.

Abstracte kubussen of megalomane prestigeprojecten van starchitects: extreme bouwwerken roepen altijd discussie op. En dat is niet gek. Gebruikers van de openbare ruimte worden dagelijks met gebouwen geconfronteerd. Wat we mooi vinden doet er dus toe, maar opvattingen daarover lopen nogal eens uiteen.

Mooi is taboe

Het woord ‘mooi’ speelt op architectuuropleidingen en in de vakwereld geen hoofdrol meer, maar dat is niet altijd zo geweest. Schoonheid was bijvoorbeeld voor Vitruvius een van de essentiële elementen van een ontwerp, zo stelde hij in zijn tien boeken over bouwkunst. Architecten en beleidsmakers van vandaag vermijden het woord liever. Immers, wat we mooie architectuur vinden, is een subjectieve, individuele beleving. Of toch niet? Verschillende studies stellen dat bouwwerken die bij architecten in de smaak vallen enorm kunnen verschillen van architectuur die door niet-architecten wordt gewaardeerd. Een debat over de schoonheid van architectuur is dus alleen al daarom waardevol.

Architectuur Omslag

In verschillende Europese landen staat nu een kleine maar groeiende groep burgers op die protesteert tegen, in hun ogen, ‘lelijke, moderne architectuur’. De groepsleden noemen zichzelf ‘Architectuuropstand’ of ‘Architectuur Omslag’. Op hun sociale mediakanalen pleiten ze voor ‘een betere architectuur waarin schoonheid weer een plek krijgt’, want dat zijn de gebouwen die meerdere generaties meegaan en écht duurzaam zijn. Geïnspireerd door traditionele bouwstijlen, waarvan ‘de meeste mensen houden’, pleiten ze voor een architectuur met een menselijke maat, die leesbaar is. Want dat is toch wat we mooi vinden?

De discussie tussen online esthetiekstrijders, beleidsmakers en architecten roept de vraag op wat architectonische schoonheid is, of we samen dat oordeel moeten vellen en wie mag bepalen wat mooie gebouwen zijn voor onze publieke ruimte.

Sprekers

Op 25 maart vertelt architect Gus Tielens wat schoonheid voor haar betekent en hoe zij aankijkt tegen het standpunt van Architectuuromslag met betrekking tot mooie gebouwen. Filosoof Selby van Holthe vertelt over het belang van schoonheid en hoe het meer kan zijn dan een smaakoordeel, want een zinvol gesprek voeren over schoonheid konden we vroeger nog wel. Daarna gaan ze met elkaar en de digitale schoonheidsactivist Ruben Hanssen in gesprek.

Over de sprekers

Gus Tielens is architect bij Korth Tielens architecten. Ze won meerdere architectuurprijzen, waaronder de Abe Bonnemaprijs 2021 voor Spaarndammerhart, volkswoningbouw waarbij volgens de jury schoonheid en toegankelijkheid hand in hand gaan.

Selby van Holthe is filosoof, gespecialiseerd in esthetica. In opdracht van de Nijmeegse woningcorporatie Talis onderzoekt ze wat ‘schoonheid’ voor de organisatie betekent als beleidspunt. Ze promoveert daarnaast aan de Radboud Universiteit op de esthetica van filosoof Friedrich Hölderlin (1770-1843).

Ruben Hanssen is planoloog, vlogger en schoonheidsactivist. Op zijn YouTubekanaal The Aesthetic City – met inmiddels meer dan 100.000 abonnees – pleit hij voor mooiere nieuwbouw. Hij neemt deel aan het gesprek.