Nederlands Paviljoen op de 18e Internationale Architectuurtentoonstelling

Van 20 mei tot 26 november 2023 vindt de ‘La Biennale di Venezia’ plaats. Nieuwe Instituut presenteert hier Plumbing the System; samengesteld door Jan Jongert van Superuse Studios. De Nederlandse inzending werd op 18 mei geopend door Gunay Uslu, staatssecretaris van Cultuur en Media.

De Nederlandse inzending voor de 18e Internationale Architectuurtentoonstelling van Venetië draait om de vraag: kan een cultureel evenement als de Biënnale meer worden dan alleen een locatie voor presentatie en debat, gezien de urgente noodzaak om onze samenlevingen en onze planeet leefbaar te houden? Kan het in plaats daarvan een proeftuin worden voor het doorvoeren van echte verandering?

Proeftuin

Inspelend op het Biënnale-thema Laboratory of the Future, dient het Nederlandse Paviljoen dit jaar als een proeftuin voor mogelijkheden van een toekomstgerichte, regeneratieve economie en circulair ontwerp, maar dan met een twist. Het doel is om te demonstreren hoe alternatieve systemen kunnen bijdragen aan een duurzamere toekomst op macroschaal. Jongerts poging om een echte verandering op microschaal door te voeren – op het Rietveldpaviljoen zelf – moet inzicht bieden in de kansen en hindernissen daarbij.

Jan Jongert, oprichter van Superuse Studios: “Deze tijd inspireert architecten en planners tot bouwen met een positief effect op hun omgeving. Om dit te bereiken, moeten zij schaarse grondstoffen zoals water herevalueren en heroriënteren, om bij te dragen aan het ecosysteem. Maar deze regeneratieve praktijk vereist een radicale verandering van het economische paradigma dat de huidige stroom van hulpbronnen beheerst.”

Het waterwerk van ons geld

Aan de ene kant is in het Nederlands paviljoen ‘Het waterwerk van ons geld’ van cartograaf Carlijn Kingma te zien. In deze serie tekeningen vertaalt Kingma (in samenwerking met onderzoekers Thomas Bollen en Martijn Jeroen van der Linden) ons complexe geldsysteem op ingewikkelde wijze naar een ruimtelijke omgeving, met water als metafoor.

Kingma brengt de inrichting van ons huidige geldstelsel in kaart en illustreert zo de werking van ons financiële systeem en de diepgewortelde mechanismen die verandering zowel kunnen belemmeren als mogelijk maken. Kingma heeft samengewerkt met vooraanstaande economische denkers om tastbare alternatieven of ‘routekaarten’ te illustreren, die kunnen leiden tot een socialere en ecologisch regeneratievere economie.

Regenwater-retentiesysteem

Voortbordurend op de metafoor van water en geinspireerd door de ernstige watertekorten in Venetië, zal Jongert proberen een echte systeemverandering door te voeren, door het installeren van een low-tech regenwater-retentiesysteem voor het paviljoen en de omliggende tuinen. Bezoekers zijn getuige van dit proces en alle technische, bureaucratische en andere uitdagingen die komen kijken bij deze ogenschijnlijk eenvoudige taak. Het doel is een tastbare handleiding voor het realiseren van verandering (of om te onthullen wat die verandering belemmert) en te bevragen of culturele evenementen verder kunnen gaan dan het bespreken, debatteren en voorstellen van veranderingen, maar om proeftuinen te worden om veranderingen uit te voeren.

Aric Chen, algemeen en artistiek directeur, Nieuwe Instituut: “We weten allemaal dat we leven in een tijd van grote uitdagingen die vragen om veranderingen in de wijze waarop we dingen doen. Het is ook een tijd waarin er geen gebrek is aan ideeën en voorstellen hierover. Wij hopen dat dit paviljoen ons kan helpen om niet alleen te discussiëren, te debatteren en ideeën voor te stellen, maar ze ook daadwerkelijk uit te proberen. Het gaat erom de woorden om te zetten in daden, om te helpen de wielen van verandering in beweging te zetten of, op zijn minst, om aan te tonen wat er moet veranderen om verandering teweeg te brengen.”