Openbare aanbestedingen van bouw- en ontwikkelopdrachten zijn ontaard in ingewikkelde administratieve procedures. Niet zelden lopen ze uit op een juridisch conflict. De kwaliteit van ruimtelijke plannen raakt daardoor steeds verder op de achtergrond. Alle deelnemers aan een congres over Europees aanbesteden waren het daarover eens. Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol kondigde aan dat een brede regiegroep de openbare aanbesteding van bouwprojecten moet gaan vereenvoudigen.
Veel architecten voelen zich uitgesloten bij openbare aanbestedingen. De voorzitter van de BNA, Jeroen van Schooten, meldt dat tachtig procent van zijn leden, na talloze vergeefse pogingen, niet eens meer offreert op publieke gebouwen.
Onredelijke eisen
Onderzoek van adviesbureau OTB, in opdracht van het Atelier Rijksbouwmeester, wijst uit dat architectenbureaus met minder dan 40 personeelsleden zelden meer een opdracht voor een bibliotheek, school of gemeentehuis in de wacht slepen. Vijfennegentig procent van de publieke bouwopdrachten ging dit jaar naar de grootste bureaus. Bovendien stagneert het aantal gunningen. Op ruim honderd aangekondigde schoolgebouwen zijn dit jaar bijvoorbeeld nog maar veertig gunningen verleend.
De opdrachtvoorwaarden zijn vaak onredelijk en irreëel, vinden architecten en projectontwikkelaars. Het OTB-onderzoek lijkt dit te bevestigen. De omzeteisen die gemeenten aan architectenbureaus stellen, zijn vrij willekeurig, blijkt uit OTBberekeningen. De referentie-eisen zijn soms extreem: voor een brede school moest de inschrijvende architect in de afgelopen vijf jaar drie soortgelijke gebouwen op zijn naam hebben gezet.
Lukraak
De architecten missen bij de overheid vooral deskundig opdrachtgeverschap. Zij moeten ellenlange vragenlijsten invullen die niets met de ontwerpopgave te maken hebben, of ze moeten lukraak een maquette of een schets indienen zonder vooraf de opdrachtgever te kunnen spreken. Slechts incidenteel worden gegadigden vóór de offertefase uitgenodigd om de bouwlocatie met de eindgebruiker of een stadsarchitect te bezichtigen en de opgave door te spreken.
Rijksbouwmeester Van der Pol concludeerde dat alle partijen gebaat zijn bij eenvoudiger procedures. Zij vindt dat publieke opdrachtgevers zich nu vaak nodeloos uitvoerig indekken tegen risico’s. “U hoeft van de wet geen omzet- of referentie- eisen te stellen en u hoeft niet bang te zijn voor tweehonderd inschrijvingen. Met een deskundige jury vist u er snel de vijf beste uit.”
Meldpunt
De Rijksbouwmeester wil zich met een ‘regiegroep’, waarin alle betrokken partijen zitting krijgen, buigen over de uitkomsten van het OTB-onderzoek. De regiegroep gaat een ‘regelgeving light’ uitwerken voor Europese aanbestedingen. Al in januari wil Van der Pol de voorstellen voorleggen aan het kabinet. Intussen is de beroepsvereniging BNA in gesprek met de mededingingsautoriteit NMA en het ministerie van EZ.
“Wij willen, als leverancier van intellectuele dienstverlening, van de 2A-lijst naar de 2B-lijst voor Europese aanbestedingen”, meldt Van Schooten. Ook komt er per 1 januari een BNA-meldpunt voor problematische aanbestedingen. In het voorjaar van 2009 brengt de BNA bovendien een ‘werkmap’ uit voor opdrachtgevers, die moet bijdragen aan een meer professionele aanbesteding. “Met een executive summary voor wethouders.”
Zie ook:
BNA pleit voor kennisinstituut aanbesteden
Premier reageert op bezwaren BNA
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd