Creatief leegstandsbeheer Plakt Vast Goed

Plakt Vast Goed is een initiatief in het Rotterdamse Delfshaven om anders naar leegstand te kijken. Door in leegstaande panden kansen te creëren voor enthousiaste en betrokken lokale ondernemers, krijgt de wijk een fysieke, economische en sociale impuls die zorgt voor een duurzaam aantrekkelijke leefomgeving. Zowel de tijdelijke huurders als vastgoedeigenaren zijn enthousiast.

Strategisch leegstandsbeheer

In plaats van strategisch leegstandsbeheer bedacht het Rotterdamse Plakt Vast Goed een plan voor duurzaam en creatief leegstandsbeheer op buurtniveau. ‘Bij strategisch leegstandsbeheer komt er vaak maar één gebruiker in het pand die niets met het pand doet en niets aan de wijk toevoegt,’ zegt architect en urban strateeg Elisabeth Boersma, eigenaar van planB en een van de initiatiefnemers. ‘Wij willen deze leegstaande plekken juist inzetten ter verbetering van de wijk door de ruimtes voor een kleine vergoeding beschikbaar te stellen aan enthousiaste en betrokken ondernemers met hart voor de wijk.’ Boersma zette het project samen met Marjolein Dekker en Nora Prins op. Het idee komt voort uit Stichting Sterker door Stroop, een lokaal netwerk van initiatiefnemers, ondernemers en bewoners die gezamenlijk werken aan een aantrekkelijke wijk. Plakt Vast Goed vormt de schakel tussen vastgoedeigenaren en de lokale doelgroep.

Delfshaven

Sinds de start in 2016 heeft Plakt Vast Goed de medewerking van de Rabobank, gemeente Rotterdam en drie woningcoöperaties om het leegstandsbeheer in drie wijken van stadsdeel Delfshaven uit te voeren. De gemeente was meteen positief, maar had het leegstandsbeheer net uitbesteed. ‘Jammer’, zegt Boersma, ‘Maar gelukkig blijven er genoeg panden over. Naast het beheer van de leegstaande corporatiepanden speuren we naar leegstaand vastgoed van particulieren. Meestal zijn dat de grotere panden in de wijk, zoals scholen en theaters, waarvan de eigenaars zoeken naar een strategie om hun pand de gewenste bestemming te geven. Daar kunnen wij als duurzame makelaars met een sociaaleconomische inslag bij helpen.’

Transformatie panden

Havensteder bracht als eerste woningcorporatie het leegstandsbeheer in Delfshaven onder bij Plakt Vast Goed. ‘Corporaties zijn gebaat bij ondernemers in hun vastgoed. De huuropbrengsten zijn immers hoger en hun functies verbeteren de wijk,’ aldus Boersma. Iedere maand zit ze met Havensteder om de tafel om te bespreken welke panden leeg staan of getransformeerd worden. ‘Een pand dat pas over 5 jaar getransformeerd wordt, is prima voor een startende onderneming die vervolgens kan doorgroeien naar een ander pand.’ Zodra een pand beschikbaar komt, wordt deze op de website en facebookpagina van Plak Vast Goed geplaatst. Geïnteresseerden die reageren, krijgen een uitnodiging om te komen kijken en hun plan te pitchen. Een goed uitgewerkt plan is een voorwaarde, vervolgens kijkt Plakt Vast Goed welke onderneming het beste in het pand en de buurt past. Boersma: ‘Wij streven ernaar dat de ondernemer helemaal op zijn plek is, waardoor kruisbestuivingen ontstaan die bijdragen aan een stabieler wijknetwerk voor ondernemers. Zo stelden wij het pand naast een basisschool beschikbaar aan een jong bedrijf dat huiswerkbegeleiding combineert met sport. Maar een donker souterrain kan vanuit het oogpunt van diversiteit bijvoorbeeld minder geschikt zijn voor een kapper, maar wel de juiste plek voor een paddenstoelenkweker zijn.’

Jonge architecten

Om te zorgen dat de eigenaar niet aan de tijdelijke huurder vastzit, werkt Plak Vast Goed met juridisch goed dichtgetimmerde overeenkomsten. ‘Daarin bieden we verschillende huurarrangementen aan, variërend van een maand tot enkele jaren met een ingroeihuur of mogelijkheid tot koop. Bovendien wordt de ondernemer automatisch lid van het lokale ondernemersnetwerk Stroop & Co. Ook denken we mee of helpen we met een opknapbeurt. Hiervoor schakelen we jonge architecten in die met weinig middelen smoel aan of in een pand geven. De uitvoering laten we over aan lokale bouwbedrijven die werken met stagiaires en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.’ Op die manier heeft Plak Vast Goed het afgelopen jaar al negen ondernemers aan een pand gekoppeld. Voor de panden die in haar beheer zijn vraagt het een maandelijkse vergoeding en als het pand bij de eigenaar blijft, ontvangt het een makelaarsfee. Boersma: ‘Onze ambitie is van Plakt Vast Goed een echt bedrijf te maken, dat we uiteindelijk kunnen overdragen aan de wijk.’

Right to Challenge

In 2020 doet Plakt Vast goed mee aan de gemeentelijke aanbesteding. Rotterdam heeft zich namelijk gecommitteerd aan Right to Challenge. Dit houdt in dat burgerinitiatieven de kans krijgen, als die beter, slimmer en/of goedkoper zijn. ‘Tot die tijd mogen we van de gemeente als makelaar aan de slag. Met de huidige leegstandsbeheerder zoeken we dan gezamenlijk naar geschikte ondernemers voor de wijk. Dat geeft ons tot de volgende aanbesteding de tijd om een werkwijze te zoeken waar de gemeente zich goed bij voelt, die ons meer vrijheid geeft en meer snelheid en dynamiek brengt in het project.’

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 5 van 2017