Backoffice SSH Utrecht

De Stichting Sociale Huisvesting (SSH) houdt sinds kort kantoor op een locatie waar de eigen klantenkring dol op is: een monumentaal pand aan een van de kleinere, rustige grachten in het centrum van Utrecht, de Plompetorengracht. Architect Robbert van Vulpen stripte het interieur van latere toevoegingen, om er vervolgens enkele eigentijdse elementen in te plaatsen die het monument respecteren en onberoerd laten.

Het pand met een indrukwekkende monumentale gevel huisvest de backoffice van de organisatie. De frontoffice van de SSH, waar de klanten, meestal studenten, mee te maken hebben, zit in een nieuw gebouw in de universiteitswijk De Uithof. De overeenkomst tussen beide kantoren zit ’m in het interieur: daarbij is – door twee verschillende architectenbureaus overigens – gekozen voor veel kleur en een frisse, jeugdige uitstraling.

Plompetorengracht 9, een Rijksmonument, bestond oorspronkelijk uit twee woonhuizen, die in 1860 werden samengevoegd en van een nieuwe gemeenschappelijke gevel werden voorzien. De laatste jaren was het pand in gebruik bij het universiteitsmuseum, dat er honderden dode dieren op sterk water bewaarde, en minstens zoveel skeletten.

Hangmappen, computers en andere schone kantoorbenodigdheden zijn daarvoor in de plaats gekomen. Om ruimte te krijgen, en werk-, en vergaderplekken te creëren voor 50 mensen, heeft architect Robbert van Vulpen eerst veel muren en verlaagde plafonds weggehaald, zodat het monumentale interieur herrees.

Op zolder is goed te zien waar je bij zo’n monument dan letterlijk en figuurlijk tegenaan loopt: de oude vloerbalken van de vliering op soms nog geen 1.85 meter hoog. De balken verwijderen was geen optie. De mensen die er werken rest niets anders dan goed op te letten en te bukken.

De gevolgde strategie bij deze restauratie is duidelijk zichtbaar: overal is de drager (het monument) gescheiden van de inbouw (nieuw). Glazen wanden en een door alle ruimtes slingerende ‘aorta’ zijn de nieuw ingebrachte elementen. De aorta is een object dat vrijzwevend boven de ruimtes is aangebracht, en veel techniek in zich herbergt zoals de klimaatbehandeling, verlichting en akoestiek.

Ook draagt de aorta de ruimtescheiding. Door de nieuwe functies te integreren in één object blijft het bestaande onberoerd en in originele staat. Ook het gebruik van veel glas is ontstaan uit de wens om het monument zoveel mogelijk zichtbaar te laten.

Het glas is bij de werkruimtes helaas erg uitbundig voorzien van een druk en gevarieerd lijnenpatroon, dat de transparantie niet ten goede komt. Volgens de architect een compromis tussen zijn opvattingen en de wens van de opdrachtgever om meer privacy te creëren op de werkplekken.

Ook de toiletten zijn voorzien van glazen deuren, in dit geval absoluut ondoorzichtig. De opdrachtgever was daar op gespitst omdat de wc’s in de nieuwe universiteitsbibliotheek van Utrecht sinds de oplevering talk of the town zijn, vanwege een overmaat aan transparantie. In één toiletgroep is hier een fraaie oude muur en een historische deur zichtbaar gelaten achter een glazen paneel.

Volglazen liftschacht
De grootste contrasten van het gebouw vormen de grote vergaderzaal en de lift.

De vroeg 20e-eeuwse Neorenaissance vergaderzaal is een zware ruimte met houten bibliotheekkasten rondom en zeer fraai gedetailleerd mozaïekparket op de vloer. Dat laatste is nauwgezet gerestaureerd.

De nieuw toegevoegde lift bevindt zich aan de achterkant en is een strakke volglazen schacht, die via korte, eveneens glazen loopbruggen, op alle verdiepingen met het oude gebouw is verbonden.

Het ontwikkelproces verliep soms moeizaam. Dat is bijvoorbeeld zichtbaar direct na de entree, waar de baliemedewerkers nogal verstopt zitten, een gevolg van de wens geen grote opening te maken in deze muur. Veel invloeden van buitenaf drukten hun stempel op het ontwerp. De welstand, de budgettering, de monumentencommissie, de installateurs, de brandweer, de inspraak van de werknemers van de SSH, het krappe tijdschema en niet in de laatste plaats de verrassingen die het monument zelf in petto had.

Gerelateerd

• Blok 17 Amsterdam IJburg
• Rabobank bestuurscentrum, Utrecht
• McDonough opent een kantoor in Amsterdam
• Genieten van de openheid
• Miniatuur architectuur van Vincent de Rijk
• Zorgvuldig ingepast met eigentijds karakter