In het Johan van Hasseltkanaal in Amsterdam Noord drijft sinds kort Schoonschip, een wijk met hoge duurzaamheidsambities. Een van de 30 woonarken is de drijvende woning van architecten Wouter Valkenier en Mijke de Kok van Studio Valkenier. Dat heeft een skelet van eikenhout en gevelbekleding van een restpartij Platowood en hergebruikte meerpalen. En het zit vol duurzame slimmigheden.Architect Wouter Valkenier heeft een talent om desolate plekken om te toveren tot hotspots, zoals restaurant
Hannekes Boom en café
De Ceuvel. Valkenier verzamelt bouwmaterialen, deuren, vensters, lichtarmaturen en meubilair, die bij renovatie en sloopprojecten vrijkomen. Die integreert hij op een inventieve manier in zijn projecten. Het meest recente voorbeeld is zijn eigen woning in de duurzame wijk Schoonschip in Amsterdam Noord. Schoonschip is geboren uit een gedeelde droom van 46 bewoners-ontwikkelaars: leven in een drijvende circulaire woonwijk, met veel hergebruik, hernieuwbare energiebronnen en zo min mogelijk afval.
Hergebruikte straatlantaarns
‘Het ontwerp van onze drijvende woning gaat uit van objecten en materialen die ik heb verzameld. Zo heb ik een grote kroonluchter gemaakt van oude straatlantaarns’, vertelt Valkenier. Het gevaarte van ruim 2 meter in doorsnede kreeg een prominente plek in de woning (foto 7). ‘Verder had ik een partij kozijnen afkomstig uit een kantoorgebouw, daaromheen ontwierp ik de gevels.’ Mijke de Kok: ‘Toen we ons basisontwerp afhadden, nodigden we in De Ceuvel bevriende kunstenaars, architecten, ontwerpers en fotografen uit voor een etentje. Iedereen kreeg een placemat met de basisplattegrond erop en was vrij om ideeën erop aan te tekenen. Het was heel inspirerend, veel ideeën integreerden we in het Gesamt-ontwerp.’ (foto 3)
Eikenhouten skelet
De ark meet 10 bij 9 meter en is 10 meter hoog (7,5 m NAP). Het eikenhouten skelet is op maat gemaakt bij H. Oude Hengel GmbH. De Kok: ‘In september 2018 kwam het bouwpakket naar scheepswerf De Blauwe Wimpel in Diemen. Daar was de betonnen bak gebouwd. Vijf monteurs van Oude Hengel bouwden in een week tijd de hoofdconstructie. De balken zijn aan elkaar gekoppeld met pen- en-gatverbinding, zoals in de Amsterdamse grachtenpanden en de stolpboerderijen in Noord-Holland. Op de hoofdkruis- en hoekpunten is de constructie verstevigd met een interne staalplaat, moeren en bouten. De tussenliggende balken zijn met zwaluwstaarten verbonden aan de hoofdconstructie. Na die week zetten drie bouwers het huis verder in elkaar en in december is de ark naar Amsterdam gesleept.’ (foto 6)
Afbouw
Valkenier vult aan: ‘Omdat de brug over het kanaal met een hoogwerker moest worden opgetild zijn op 17 december 2018 de eerste vijf woningen tegelijk aan de steigers aangemeerd. Ons huis was toen nog lang niet bewoonbaar.’ De Kok: ‘Het leuke van zelfbouw is de mogelijkheid om tijdens de bouw nog wijzigingen door te voeren in het ontwerp. Dan ervaar je de ruimte toch anders dan op papier. Zo besloten we de centrale ruimte beneden open te laten als speelruimte en een kleinere badkamer te maken. En de wand tussen keuken en entree is ingekort, voor meer doorzicht richting steiger.’
Vide
De plafonds en wanden zijn bekleed met underlayment platen, grotendeels onafgewerkt. De keuken, badkamers en slaapkamers zijn gestuukt. Bij de kroonluchter was een vide voorzien. Tijdens de bouw zijn hier balken aangebracht, om de werkvloer te dragen. De werkvloer is weer weggehaald, maar van de draagbalken is er slechts 1 verwijderd, ten behoeve van de trap. De overige zitten er nog. De Kok: ‘Door de balken lijkt het vanuit de zithoek gezien, alsof het plafond gewoon doorloopt (8). Terwijl je vanuit de entresol, keuken of eettafel zo tussen de balken door kijkt (7). Voorlopig laten we die balken zitten.’ Zelfs vanuit de benedenverdieping, waar de slaap- en badkamers zijn, is er zicht op de bijzondere kroonluchter, via een groot vloervenster (12+13). Met het oog op duurzaamheid en gewicht kozen de architecten voor magnesietvloeren met vloerverwarming, afgewerkt met een watervaste laag. Die oogt strak als een gietvloer.
Gevels in Platowood en Basralocus
‘Via de Oogstkaart kochten we een restpartij Platowood voor de gevelbekleding, daarnaast hadden we een partij Basralocus houten meerpalen, afkomstig van een brug over het Noordzeekanaal. Die hebben we in planken laten zagen en hiermee het entreeportaal en de gevels rond het terras bekleed.’ Forse eiken balken steken door de gevel. ‘Dat maakt de woning expressief, toont de houten constructie en verwijst naar oude hijsbalken. Bovendien kon ik er mooi de goten aan bevestigen, die trapsgewijs langs de gevel lopen en die samen met kettingen het regenwater naar beneden geleiden. Dat vangen we op voor onze planten,’ legt Valkenier uit, ‘Het water in het kanaal is brak en niet geschikt voor onze zoetwaterplanten.’
Buitenruimtes
Het gezin verhuisde in mei 2019 van hun bovenwoning van 58 m2 in Amsterdam Zuidwest, naar de ‘vrijliggende’ woning van 180 m2 bvo. ‘Dat is voor ons een zee van ruimte, en daar komt de buitenruimte nog bij: we hebben een groot dakterras op het westen, een balkon op het oosten en aan de zuidkant komt nog een drijvend terras’, wijst Valkenier enthousiast. De hekken van het balkon (9), de vide (7) en de buitentrap naar het dakterras (1) zijn gemaakt door Michiel Poelmann en refereren naar wuivend riet.Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL 04 2019
Projectgegevens
Locatie: Jan van Hasseltkade 245 Amsterdam
.
Opdrachtgevers/architecten: Wouter Valkenier en Mijke de Kok, Studio Valkenier.
Betonnen bak: De Blauwe Wimpel Diemen.
Houtconstructie: H. Oude Hengel, Bad Bentheim (D).
Afbouw eigen beheer.
Installaties: eigen beheer i.s.m. Elma, Spectral en MQ concepts.
Hekwerken: Michiel Poelmann.
Bouwperiode: september 2018 – mei 2019.
Bruto vloeroppervlakte 180 m
2.
Netto vloeroppervlakte 150 m
2.
Tekst Jacqueline Knudsen
Foto’s Isabel Nabuurs en Jacqueline Knudsen
Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL 4 2019
Gerelateerd
Tags:
hergebruik,
hout,
schoonschip,
Studio Valkenier,
woonboot,
zelfbouw